ئۇيغۇردىكى ھەدىس تەكشۈرگۈچى مكتشف الحديث باللغة الإنجليزية
 
Hadith   414   الحديث
الأهمية: اللهم أنت عضدي ونصيري، بك أحول، وبك أصول، وبك أقاتل


باشتېما:

ئى ئاللاھ! سەن مېنىڭ تايانچىم ۋە ياردەمچىم، سىنىڭ ياردىمىڭ بىلەن تەدبىر قىلىمەن، سېنىڭ ياردىمىڭ بىلەن ئۇلارغا قارشى تۇرىمەن ۋە سېنىڭ ياردىمىڭ بىلەن ئۇلارغا قارشى ئۇرۇش قىلىمەن

عن أنس بن مالك -رضي الله عنه- قال: كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- إذا غزا، قال: «اللهم أنت عَضُدِي ونَصِيرِي، بِكَ أَحُول، وبِكَ أَصُول، وبك أقاتل».

ئەنەس ئىبنى مالىك رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇنداق دەيدۇ: پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم غازاتقا چىقسا: «ئى ئاللاھ! سەن مېنىڭ تايانچىم ۋە ياردەمچىم، سېنىڭ ياردىمىڭ بىلەن تەدبىر يۈرگۈزىمەن، سېنىڭ ياردىمىڭ بىلەن ئۇلارغا قارشى تۇرىمەن ۋە سېنىڭ ياردىمىڭ بىلەن ئۇلارغا قارشى ئۇرۇش قىلىمەن» دەپ دۇئا قىلاتتى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
كان النبي -صلى الله عليه وسلم- إذا أراد غزوة أو شرع فيها، قال ما معناه: اللهم أنت ناصري ونَصيري، بك وحدك أنتقل من شأن إلى غيره، وبك وحدك أثب على أعداء الدين، وبك أقاتلهم.
662;ەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم غازات قىلماقچى بولسا ياكى جەڭگە ئاتلانسا: «ئى ئاللاھ! سەن مېنىڭ تايانچىم ۋە ياردەمچىم، يالغۇز سېنىڭ ياردىمىڭ بىلەنلا بىر ئىشدىن يەنە بىر ئىشقا ئاتلىنىمەن، سېنىڭ ياردىمىڭ بىلەنلا دىن دۈشمەنلىرىگە قارشى تۇرىمەن ۋە سېنىڭ ياردىمىڭ بىلەن ئۇلارغا قارشى ئۇرۇش قىلىمەن» دەپ دۇئا قىلاتتى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   تىرمىزىي"سۈنەن تىرمىزى"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5024

 
Hadith   415   الحديث
الأهمية: إن العبد إذا نصح لسيده، وأحسن عبادة الله، فله أجره مرتين


باشتېما:

بىر قۇل خوجايىنىغا سەمىمى بولۇش بىلەن بىرگە ئاللاھنىڭ ئىبادىتىنى ياخشى قىلسا، ئۇنىڭغا ئىككى قىتىم ئەجىر بېرىلىدۇ

عن ابن عمر-رضي الله عنهما- مرفوعاً: «إن العبد إذا نصح لسيده، وأحسن عبادة الله، فله أجره مرتين».
   عن أبي موسى الأشعري -رضي الله عنه- مرفوعاً: «المملوك الذي يحسن عبادة ربه، ويُؤدي إلى سيده الذي عليه من الحق، والنصيحة، والطاعة، له أجران».

ئىبنى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ مۇنداق دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىنىدۇ، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: «بىر قۇل خوجايىنىغا سەمىمى بولۇش بىلەن بىرگە ئاللاھنىڭ ئىبادىتىنى ياخشى قىلسا، ئۇنىڭغا ئىككى قېتىم ئەجىر بېرىلىدۇ»، ئەبۇ مۇسا ئەشئەرى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ مۇنداق دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىنىدۇ، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن:«ئۆز رەببىنىڭ ئىبادىتىنى ياخشى قىلغان، شۇنداقلا ئۆز خوجايىنىنىڭ ئۆزى ئۈستىدىكى ھەققىنى ئادا قىلغان، سەمىمى، ئىتائەتچان بولغان قۇلغا قوش ئەجىر بار»

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
في هذا الحديث بيان فضل الله على العبد الذي يُؤدي حق ربه بفعل الطاعات، وحق سيده بخدمته ورعاية مصالحه، وأنَّه ينال بذلك الأجر مرتين.
576;ۇ ھەدىستە تائەت-ئىبادەت بىلەن ئۆز پەرۋەردىگارىنىڭ ھەققىنى، شۇنىڭدەك خىزمىتى ۋە مەنپەئەتىگە كۆڭۈل بۆلۈش بىلەن خوجايىنىنىڭ ھەققىنى ئادا قىلغان قۇلغا ئاللاھ تائالانىڭ پەزلى ۋە ئۇنىڭ قوش ئەجىرگە ئىرىشىدىغانلىقى بايان قىلىنىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   بۇخارى"سەھىھۇل بۇخارى"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5025

 
Hadith   416   الحديث
الأهمية: إن سياحة أمتي الجهاد في سبيل الله -عز وجل-


باشتېما:

مېنىڭ ئۈممىتىمنىڭ ساياھىتى ئاللاھ يولىدا جىھاد قىلىشتۇر

عن أبي أمامة -رضي الله عنه-: أن رجلا، قال: يا رسول الله، ائذن لي في السياحة. فقال النبي -صلى الله عليه وسلم-: «إن سياحة أمتي الجهاد في سبيل الله -عز وجل-».

ئەبۇ ئۇمامە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، بىر كىشى پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامغا: «ئى ئاللاھنىڭ ئەلچىسى!ماڭا ساياھەت قىلىشقا رۇخسەت قىلسىلا؟دېدى، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام: «مېنىڭ ئۈممىتىمنىڭ ساياھىتى ئاللاھ يولىدا جىھاد قىلىشتۇر» دېدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
في هذا الحديث بيان أنَّ العبادات توقيفية، وأنَّه لا يجوز للمسلم القيام بها إلا وفق الكيفية التي يحددها له الشرع الحنيف، لذلك بين النبي -صلى الله عليه وسلم- لهذا الرجل الذي أراد أن يسيح في الأرض لأجل العبادة أنَّ هذا من عمل النصارى وأن السياحة في الأرض هي نشر الإسلام فيها وأن سياحة أهل الاسلام هي الجهاد في سبيل الله لإعلاء دين الله -تعالى-.
576;ۇ ھەدىستە ئىبادەتنىڭ ئاللاھ ۋە ئاللاھنىڭ رەسۇلىنىڭ توختىتىپ بېرىشى بىلەن بولىدىغانلىقى، مۇسۇلماننىڭ ئىبادەتنى ئۆزى خالىغان شەكىلدە ئەمەس بەلكى ساغلام شەرىئەت بەلگىلەپ بەرگەن كەيپىياتقا مۇۋاپىق ھالەتتە ئېلىپ بېرىش كېرەكلىكىنى، شۇنىڭ ئۈچۈن پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ ئىبادەت قىلىش ئۈچۈن زېمىندا ساياھەت قىلىشنى مەقسەت قىلغان كىشىگە ئىبادەتنىڭ ھەقىقىتىنى بايان قىلىپ بەردى، زېمىندا ئىبادەت قىلىمەن دەپ سەيلى-ساياھەت قىلىش بولسا خرىستىئانلارنىڭ ئىشى بولۇپ، زېمىندا ساياھەت قىلىش دېگەن زېمىندا ئىسلام دىنىنى تارقىتىش بولىدۇ، ئىسلام ئەھلىنىڭ ساياھىتى بولسا ئاللاھنىڭ سۆزىنى ئۈستۈن قىلىش ئۈچۈن ئاللاھ يولىدا جىھاد قىلىشتىن ئىبارەت   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئەبۇ داۋۇد"سۈنەن ئەبۇ داۋۇد"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5033

 
Hadith   417   الحديث
الأهمية: ثلاثة لهم أجران


باشتېما:

ئىككى ئەجىر ئالىدىغان كىشىلەر ئۈچ تۈرلۈك بولىدۇ

عن أبي موسى الأشعري -رضي الله عنه- مرفوعاً: «ثلاثة لهم أجران: رجل من أهل الكتاب آمن بنبيه، وآمن بمحمد، والعبد المملوك إذا أدى حق الله، وحق مواليه، ورجل كانت له أمة فأدبها فأحسن تأديبها، وعلمها فأحسن تعليمها، ثم أعتقها فتزوجها؛ فله أجران».

ئەبۇ مۇسا ئەلئەشئەرى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ مۇنداق دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىنىدۇكى، ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: «ئىككى ئەجىر ئالىدىغان كىشىلەر ئۈچ تۈرلۈك كىشى بولۇپ، ئۇلارنىڭ بىرىنچىسى: ئۆز پەيغەمبىرىگە ۋە مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا ئىمان كەلتۈرگەن ئەھلى كىتاب كىشى، ئىككىنچىسى: ئاللاھنىڭ ۋە خوجايىنىنىڭ ھەققىنى ئادا قىلغان قۇل، ئۈچىنچىسى: دېدىكى بار ئادەم بولۇپ، دېدەكنى ياخشى تەربىيلەپ، ئىلىم ئۈگۈتۈپ ئاندىن ئۇنى ئازات قىلىپ نىكاھىغا ئالغان كىشىدۇر

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
في هذا الحديث بيان فضل من آمن من أهل الكتاب بالإسلام لمزية اتباع دينهم واتباع النبي -صلى الله عليه وسلم-، وفيه فضل العبد الذي يُؤدي حق الله وحق مواليه، وفيه فضل من أدَّب مملوكته وأحسن تربيتها، ثم أعتقها فتزوجها، فله أجرٌ؛ لأنه أحسن إليها وأعتقها، وله أيضاً أجر آخر عندما تزوجها وكَفَّها وأحصن فرجها.
576;ۇ ھەدىستە ئۆزىنىڭ دىنىغا ۋە مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا ئەگەشكەنلىك ئالاھىدىلىكى ئۈچۈن ئەھلى كىتاپتىن مۇسۇلمان بولغانلارنىڭ پەزىلىتى، ئاللاھنىڭ ۋە خوجايىنىنىڭ ھەققىنى ئادا قىلغان قۇلنىڭ پەزىلىتى، ئۆزىنىڭ قول ئاستىدىكى دېدەككە ئەدەپ ئۈگەتكەن، ياخشى تەربىيە قىلغان ئاندىن ئازات قىلىپ، نىكاھىغا ئالغان كىشىنىڭ پەزىلىتى، ئۇنىڭغا ئەجىر بېرىلىدىغانلىقى بايان قىلىنغان، ئۇ كىشىگە دېدەككە ياخشىلىق قىلىپ، ئۇنى ئازات قىلغانلىقىغا ئەجىر بېرىلىپلا قالماستىن، يەنە دېدەكنىڭ ئەۋرىتىنى ساقلاپ يامان يولدىن توسۇپ نىكاھىغا ئالغانلىقىغىمۇ ئەجىر بېرىلىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5034

 
Hadith   418   الحديث
الأهمية: ثنتان لا تردان، أو قلما تردان: الدعاء عند النداء وعند البأس حِينَ يُلْحِمُ بَعْضُهُ بَعْضًا


باشتېما:

ئىجابەتسىز قايتۇرۇلمايدىغان ياكى ناھايتى ئاز قايتۇرىلىدىغان ئىككى خىل دۇئا بار، بىرسى؛ ئەزان ئېيتىلىۋاتقان ۋاقىتتا قىلىنغان دۇئا، يەنە بىرسى؛ تازا قاتتىق ئۇرۇش بولىۋاتقان ۋاقىتتا قىلىنغان دۇئا

عن سهل بن سعد -رضي الله عنهما- مرفوعاً: «ثنتان لا تُرَدَّانِ، أو قلما تردان: الدعاء عند النداء وعند البأس حِينَ يُلْحِمُ بَعْضُهُ بَعْضًا».

سەھل ئىبنى سەئد رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ مۇنداق دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىنىدۇ، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: «ئىجابەتسىز قايتۇرۇلمايدىغان ياكى ناھايتى ئاز رەت قىلىنىدىغان ئىككى خىل دۇئا بار، بىرسى؛ ئەزان ئېيتىلىۋاتقان ۋاقىتتا قىلىنغان دۇئا، يەنە بىرسى؛ تازا قاتتىق ئۇرۇش بولىۋاتقان ۋاقىتتا قىلىنغان دۇئا»

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
في هذا الحديث بيان فضل الجهاد في سبيل الله حيث يستجيب الله -تعالى- لدعاء المجاهد وهو في المعركة، وفيه أيضاً بيان فضل الأذان حيث يستجيب الله -تعالى- لدعاء المسلم عند الأذان وحتى إقامة الصلاة.
576;ۇھەدىستە ئاللاھ يولىدا جىھاد قىلىشنىڭ پەزىلىتى بايان قىلىنىپ، مۇجاھىدنىڭ ئۇرۇش مەيدانىدا قىلغان دۇئاسىنى ئاللاھ تائالانىڭ ئىجابەت قىلىدىغانلىقى، شۇنداقلا ئاللاھ تائالانىڭ مۇسۇلمان كىشىنىڭ ئەزان ئوقۇلغاندىن تارتىپ ھەتتا نامازغا تەكبىر ئېيتىلغانغا قەدەرقىلغان دۇئاسىنى ئىجابەت قىلىدىغانلىقىنى بايان قىلىش بىلەن بىرگە ئەزاننىڭ پەزىلىتىنى بايان قىلىپ بېرىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئەبۇ داۋۇد"سۈنەن ئەبۇ داۋۇد"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5035

 
Hadith   419   الحديث
الأهمية: لك بها يوم القيامة سبعمائة ناقة كلها مخطومة


باشتېما:

بۇ بىر تۆگەڭنىڭ ئورنىغا ساڭا قىيامەت كۈنى نۇختىلانغان 700 تۆگە بېرىلىدۇ

عن أبي مسعود -رضي الله عنه- قال: جاء رجل إلى النبي -صلى الله عليه وسلم- بناقة مَخْطُومَةٍ، فقال: هذه في سبيل الله، فقال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: «لك بها يوم القيامة سبعمائة ناقة كلها مخطومة».

ئەبۇ مەسئۇد رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ مۇنداق دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىنىدۇ، بىر كىشى پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ قېشىغا نوختىلانغان بىر تۆگىنى ئىلىپ كېلىپ، بۇنى ئاللاھ يولىغا ئاتىدىم، دېدى. پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام: «بۇ بىر تۆگەڭنىڭ ئورنىغا ساڭا قىيامەت كۈنى نۇختىلانغان 700 تۆگە بېرىلىدۇ، دېدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
جاء رجل إلى النبي -صلى الله عليه وسلم- بناقة مَخْطُومَةٌ، أي مَشْدُودةٌ بِحَبل، وهو قريب من الزمام التي تُشَدُّ به الناقة، فقال الرجل: يا رسول الله، هذه في سَبِيلِ الله، أي أوقفها في الجهاد في سبيل الله -تعالى-، للغزو بها.   
فقال له -صلى لله عليه وسلم-: "لك بها سَبْعُمائَةِ نَاقة "؛ وذلك لأن الله -تعالى- يُضاعف الحسنة بعشر أمثالها إلى سَبعمائة ضِعف إلى أضْعَاف كثيرة، كما في قوله -تعالى-: (مَثَل الذين ينفقون أموالهم في سبيل الله كَمثَلِ حبة أنبتت سبع سنابل في كل سنبلة مائة حبة والله يضاعف لمن يشاء والله واسع عليم).
قوله: "كُلُّهَا مَخْطُومَةٌ " فائدة الخِطام: زيادة تمكن صاحبها من أن يعمل بها ما أراد، وهذا من حسن الجزاء، فكما أن هذا الرجل جاء بناقته إلى النبي -صلى الله عليه    وسلم- مَشْدُودٌ عليها بالخِطام، جزاه الله بسبعمائة ناقة كلها مَشْدُودٌ عليها بالخِطام؛ وليعلم من ينفق في الدنيا أن كل زيادة يقدمها سيحزى بها، والخطام له قيمة وجمال وزيادة في الناقة.
576;ۇ ھەدىستە ئاللاھ يولىدا خەير-ئېھسان، بولۇپمۇ ئۇرۇش مەيدانىدا مۇجاھىدلارغا ياردىمى بولىدىغان ئات، تۆگە ياكى باشقا قورال-ياراقلارنى ياردەم قىلىش قاتارلىقلارغا رىغبەتلەندۈرۈش بولۇپ، بۇنداق قىلغان كىشىلەرگە ئاللاھ تائالا ھەسسىلەپ ئەجىر-ساۋاپ بېرىدۇ، بىر ياخشىلىققا يەتتە يۈز ھەسسە ئەجىر بىرىلىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئىمام مۇسلىم"سەھىھ مۇسلىم"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5036

 
Hadith   420   الحديث
الأهمية: اسمعوا وأطيعوا، فإنما عليهم ما حملوا، وعليكم ما حملتم


باشتېما:

سۆزىگە قۇلاق سېلىڭلار، بويسۇنۇڭلار، سىلەرمۇ ئۆز مەجبۇرىيىتىڭلاردىن سورىلىسىلەر، ئۇلارمۇ ئۆز مەجبۇرىيىتىدىن سورىلىدۇ

عن أبي هنيدة وائل بن حجر -رضي الله عنه-: سأل سلمة بن يزيد الجعفي رسول الله -صلى الله عليه وسلم- فقال: يا نبي الله، أرأيت إن قامت علينا أمراء يسألونا حقهم، ويمنعونا حقنا، فما تأمرنا؟ فأعرض عنه، ثم سأله، فقال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: «اسمعوا وأطيعوا، فإنما عليهم ما حُمِّلُوا، وعليكم ما حُمِّلْتُم».

ئەبۇ ھۇنەيدە ۋائىل ئىبنى ھۇجر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلغان ھەدىستە: سەلەمە ئىبنى يەزىد ئەلجۇئفى رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمدىن: ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى ئەگەردە بىزنىڭ ھاكىم، پادىشاھلىرىمىز ئۆزىنىڭ تېگىشلىك ھەققىنى بىزدىن ئېلىپ، بىزگە بىرىدىغان ھەقنى بەرمىسە، بىزنى قانداق قىلىشقا بۇيرۇيلا؟ دېگەندە. رەسۇلۇللاھ ئۇنىڭدىن يۈزىنى ئۆرىۋالدى، ئۇ يەنە سورىغاندا، رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم: ئۇنىڭ سۆزىگە قۇلاق سېلىڭلار، بويسۇنۇڭلار، سىلەرمۇ ئۆز مەجبۇرىتىڭلاردىن سورىلىسىلەر، ئۇلارمۇ ئۆز مەجبۇرىيىتىدىن سورىلىدۇ، دېدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
سأل سلمة بن يزيد -رضي الله عنه- النبي -صلى الله عليه وسلم- عن أمراء يطلبون حقهم من السمع والطاعة لهم، ولكنهم يمنعون الحق الذي عليهم؛ لا يؤدون إلى الناس حقهم، ويظلمونهم ويستأثرون عليهم، فأعرض النبي -صلى الله عليه وسلم- عنه، كأنه -عليه الصلاة والسلام- كره هذه المسائل، وكره أن يفتح هذا الباب، ولكن أعاد السائل عليه ذلك، فسأله، فأمر النبي -صلى الله عليه وسلم- أن نؤدي لهم حقهم، وأن عليهم ما حُملوا وعلينا ما حُملنا، فنحن حُملنا السمع والطاعة، وهم حُمِّلوا أن يحكموا فينا بالعدل وألا يظلموا أحداً، وأن يقيموا حدود الله على عباد الله، وأن يقيموا شريعة الله في أرض الله، وأن يجاهدوا أعداء الله.
587;ەلەمە ئىبنى يەزىد پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمدىن بۇيسۇنۇشنى تەلەپ قىلىدىغان، مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمايدىغان، پۇقرالارنىڭ ھەققىنى بەرمەيدىغان، ئۇلارغا زۇلۇم قىلىدىغان، شەخسىيەتچى پادىشاھ، ھاكىملار ھەققىدە سورىدى. پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم خۇددى بۇ سوئالنى ياقتۇرمىغاندەك، بۇ ھەقتە سۆز قىلىشنى خالىمىغاندەك ئۇنىڭدىن يۈزىنى ئۆرىۋالدى. ئۇ كىشى سوئالنى قايتا سورىغاندىن كېيىن پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ئۇنى ھاكىم پادىشاھلارنىڭ ھەققىنى بېرىشكە، ئۇلارغا قارىتا مەسئۇلىيىتىنى تولۇق ئادا قىلىشقا بۇيرىدى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئىمام مۇسلىم"سەھىھ مۇسلىم"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5037

 
Hadith   421   الحديث
الأهمية: جاء رجل والنبي -صلى الله عليه وسلم- يَخْطُبُ الناس يوم الجمعة، فقال: صليت يا فلان؟ قال: لا، قال: قم فاركع ركعتين


باشتېما:

بىر كىشى جۈمە كۈنىدە رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم خۇتبە سۆزلەۋاتقاندا كېلىپ ئولتۇردى، رەسۇلۇللاھ: ئى پالانى ناماز ئوقۇدۇڭمۇ دېگەندە، ئۇ كىشى: ياق، دېدى. رەسۇلۇللاھ: تۇرۇپ ئىككى رەكەت ناماز ئوقىغىن دېدى

عن جابِر بن عبد الله -رضي الله عنهما- قال: «جاء رجل والنبي -صلى الله عليه وسلم- يَخْطُبُ الناس يوم الجمعة، فقال: صليت يا فلان؟ قال: لا، قال: قم فاركع ركعتين، -وفي رواية: فصل ركعتين-».

جابىر ئىبنى ئابدۇللاھ رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: بىر كىشى جۈمە كۈنىدە رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم خۇتبە سۆزلەۋاتقاندا كېلىپ ئولتۇردى، رەسۇلۇللاھ: ئى پالانى ناماز ئوقۇدۇڭمۇ دېگەندە، ئۇ كىشى: ياق، دېدى. رەسۇلۇللاھ: تۇرۇپ ئىككى رەكەت ناماز ئوقىغىن دېدى. يەنە بىر ئىبارىدە ئىككى رەكەت ناماز ئوقىغىن دېگەن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
دخل سُلَيْكٌ الْغَطَفَانِيُّ المسجد النبوي والنبي -صلى الله عليه وسلم- يخطب الناس، فجلس ليسمع الخطبة، ولم يصل تحية المسجد؛ إما لجهله بحكمها، أو ظنه أن استماع الخطبة أهم، فما منع النبي -صلى الله عليه وسلم- تذكيره واشتغاله بالخطبة عن تعليمه، بل خاطبه بقوله: أصليت يا فلان في طرف المسجد قبل أن أراك؟ قال: لا، فقال: قم فاركع ركعتين، وفي رواية لمسلم أمره أن يتجوز فيهما أي: يخففهما، قال ذلك بمشهد عظيم؛ ليُعَلِّمَ الرجل في وقت الحاجة، وليكون التعليم عامًّا مشاعاً بين الحاضرين.
ومن دخل المسجد والخطيب يخطب المشروع له الصلاة، ويدل عليه هذا الحديث، وبحديث: "إذا جاء أحدكم يوم الجمعة والإمام يخطب، فليركع ركعتين".
ولذا قال النووي في شرح مسلم عند قوله -صلى الله عليه وسلم-: "إذا جاء أحدكم والإمام يخطب فليركع ركعتين وليتجوز فيهما" قال: هذا نص لا يتطرق إليه تأويل، ولا أظن عالما يبلغه هذا اللفظ ويعتقده صحيحا فيخالفه.
587;ۇلەيك ئەلغەتافانى رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مەسچىتىدە خۇتبە سۆزلەۋاتقاندا كىرىپ ئىككى رەكەت ناماز ئوقۇماستىن خۇتبە ئاڭلاش ئۈچۈن ئولتۇردى، ئۇ كىشى ياكى نامازنىڭ ھۆكمىنى بىلمىگەن ياكى خۇتبە ئاڭلاش ناماز ئوقۇشتىن ئەۋزەل دەپ قارىۋالغان، رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇنبەر ئۈستىدە بولسىمۇ، شەرىئەت ئەھكاملىرىنى ئۆگۈتىشتىن توختىماي ئۇنىڭغا: مېنىڭ يېنىمغا كېلىشتىن ئىلگىرى مەسچىتنىڭ بىرە يېرىدە ناماز ئوقۇغانمىدىڭ؟ دېگەندە ئۇ: ياق دېدى. رەسۇلۇللاھ: تۇرۇپ ئىككى رەكەت ناماز ئوقۇغىن، دېدى مۇسلىم رىۋايەت قىلغان ھەدىستە، رەسۇلۇللاھ ئۇنىڭغا جامائەت ئالدىدا قىسقىغىنا ئىككى رەكەت ناماز ئوقۇغىن، دېگەن. تەخىرسىز بۇ ۋاقىتتا دېيىشى ئومۇمى مۇسۇلمانلارغا تەلىم بىرىش ئۈچۈندۇر. قانداقلا بىر كىشى ئىمام خۇتبە سۆزلەۋاتقاندا مەسچىتكە كىرسە، ناماز ئوقۇيدىغانلىقىنى ئۇقتۇرغان. يەنە شۇنداقلا ھاجەت چۈشكەندە شەرىئەت ئەھكاملىرىنى بايان قىلىشنى كېچىكتۈرمەسلىك ۋاجىب بولىدىغانلىقىنى بىلدۇرگەن. بۇ ھەدىسنىڭ مەنىسىگە ئوخشاش يەنە بىر ھەدىستە «ئەگەردە سىلەرنىڭ بىرىڭلار ئىمام خۇتبە ئوقۇۋاتقاندا مەسچىتكە كىرگەن بولسا ئىككى رەكەت ناماز ئوقۇسۇن» ئىمام نەۋەۋى مۇسلىمنىڭ شەرھىسىدە بۇ ھەدىس توغۇرلۇق مۇنداق دېگەن: بۇ ھەدىس «ئەگەردە سىلەرنىڭ بىرىڭلار ئىمام خۇتبە ئوقۇۋاتقاندا مەسچىتكە كىرگەن بولسا قىسقىغىنا ئىككى رەكەت ناماز ئوقۇسۇن» مۇشۇ ھەقتىكى ئوچۇق دەلىلنى قايسىبىر ئىبارىلەر بىلەن شەرھىلەش ۋە مەنالىرىنى باشقا تەرەپكە قارىتىش توغرا ئەمەس، يەنە بۇ ھەدىسنى ئاڭلاپ، ئۇنىڭ سەھىھ ئىكەنلىكىنى بىلىپ تۇرۇپ خىلاپلىق قىلىدىغان ئالىم يوق دەپ قارايمەن   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5205

 
Hadith   422   الحديث
الأهمية: صفة صلاة الخوف في غزوة ذات الرقاع


باشتېما:

زات ئەررىقائ غازىتىدىكى قورقۇنچ نامىزىنىڭ سۈپىتى

عن صالح بن خَوَّاتِ بْنِ جُبَيْرٍ -رضي الله عنه- عمّن صلَّى مع رسول الله -صلى الله عليه وسلم- صلاة    ذَاتِ الرِّقَاعِ صلاةَ الخوف: أن طائفة صفَّت معه، وطائفة وِجَاهَ    الْعَدُوِّ، فصلَّى بالذين معه ركعة، ثم ثبت قائما، وأتموا لأنفسهم، ثم انصرفوا، فصفُّوا وِجَاهَ    الْعَدُوِّ، وجاءت الطائفة الأخرى، فصلَّى بهم الركعة التي بقيت، ثم ثبت جالسا، وأتموا لأنفسهم، ثم سلَّم بهم.

سالىھ ئىبنى خەۋۋات ئىبنى جۇبەير رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بىلەن زات ئەررىقائ نامىزىنى يەنى قورققاندا ئوقۇيدىغان نامازنى ئوقۇغان كىشىدىن رىۋايەت قىلىپ دەيدىكى: ھەقىقەتەن بىر گۇرۇھ كىشىلەر پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئارقىسىدا سەپتە تۇردى، يەنە بىر گۇرۇھ دۈشمەن ئالدىدا تۇرۇۋاتاتتى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۆزى بىلەن تۇرغانلارغا ئىمام بولۇپ بىر رەكئەت ئوقۇدى. ئاندىن قىيامدا ئۇزۇن تۇرىۋەردى، بۇلار ئۆزلىرى نامىزىنى تاماملىدى ۋە دۈشمەننىڭ ئالدىغا بېرىپ تىزىلىپ تۇردى. يەنە بىر گۇرۇھ كەلدى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بۇلار بىلەن قېپقالغان بىر رەكئەتنى ئوقۇدى. ئاندىن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇزۇن ئولتۇردى، بۇلار ئۆزلىرى نامىزىنىڭ چالا قالغىنىنى تاماملىدى، ئاندىن پەيغەمبىرىمىز بىلەن باراۋەر سالام بەردى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
غزا النبي -صلى الله عليه وسلم- غزوة مع أصحابه وأكثرهم مشاة على أقدامهم فتعبت من الحفاء فلفوا عليها الخرق، ولقي عدوه ولم يكن قتال لكن أخاف المسلمون أعداءهم، وفي هذا الحديث كان العدو في غير جهة القبلة، لأن منازلهم في شرق المدينة، فقسمهم طائفتين ولذا صفت طائفة، ووقفت الأخرى في وجه العدو الذي جعله المصلون خلفهم.
فصلى النبي -صلى الله عليه وسلم- ركعة بالذين معه، ثم قام بهم إلى الثانية فثبت فيهما قائماً، وأتموا لأنفسهم ركعة، ثم سلموا، وانصرفوا وِجَاهَ العدو. وجاءت الطائفة الأخرى فصلى بهم الركعة الباقية، ثم ثبت جالساً وقاموا فأتموا لأنفسهم ركعة، ثم سلم بهم فاختصت الأولى بتحريم الصلاة وهو تكبيرة الاحرام مع الإمام، واختصت الثانية بتحليل الصلاة وهو السلام مع الإمام، وفوت الفرصة على الأعداء، فحصل التعادل بالحصول على الفضل مع الإمام .
662;ەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۆزىنىڭ ساھابىلىرى بىلەن بىر غازاتقا چىقتى، ئۇلارنىڭ كۆپىنچىسى پىيادە ئىدى، ئۇلار يالاڭ ئاياق يۈرۈشتىن چارچاپ، پۇتلىرىغا لاتا يۆگىۋالدى. بۇ ئەسنادا دۈشمەن بىلەن ئۇچراشتى، بۇ قېتىمقىسى تېخى رەسمى ئۇرۇش ئەمەستى، بەلكى مۇسۇلمانلار دۈشمەنلەرنى قورقۇتۇپ قويغانتى. بۇ ھەدىستە، دۈشمەنلەر قىبلە تەرەپتە ئەمەس ئېدى، چۈنكى ئۇلارنىڭ ئۆي - ماكانلىرى مەدىنىنىڭ شەرقى تەرەپتە ئېدى. پەيغەمبىرىمىز ئۇلارنى ئىككى گۇرۇپپىغا بۆلدى. ئۇلارنىڭ بىر گۇرۇپپىسى سەپ تۈزۈپ تۇردى، يەنە بىرسى دۈشمەننىڭ ئالدىدا تۇردى، بۇ ئەھۋالدا دۈشمەنلەر نامازدا تۇرغانلارنىڭ ئارقىسىغا ئۇدۇل كېلەتتى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۆزى بىلەن تۇرغانلارغا ئىمام بولۇپ بىر رەكئەت ئوقۇدى. ئاندىن قىيامدا ئۇزۇن تۇرىۋەردى، بۇلار ئۆزلىرى نامازلىرىنى تاماملاپ سالام بېرىپ ئاندىن دۈشمەننىڭ ئالدىغا بېرىپ تىزىلىپ تۇردى. يەنە بىر گۇرۇپپا كەلدى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بۇلار بىلەن قېپقالغان يەنە بىر رەكئەتنى ئوقۇدى. ئاندىن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇزۇن ئولتۇردى، بۇلار ئۆزلىرى نامىزىنىڭ چالا قالغان (باشتىكى) رەكئىتىنى تاماملىدى، ئاندىن پەيغەمبىرىمىز بۇلارغا ئىمام بولۇپ سالام بەردى. شۇنداق قىلىپ باشتىكىلەر ئىمام بولغان پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام بىلەن نامازنى باشلاشقا يەنى تەكبىرەتۇل ئىھرامغا خاس بولغان بولسا، كېيىنكىلەر بۇ ئىمام بىلەن نامازنى تۈگىتىپ سالام بېرىش مۇشەررەپ بولدى. بۇنداق قىلىش ئارقىلىق، دۇشمەننىڭ ناماز ۋاقتىدا پۇرسەتپەرەسلىك قىلىشىدىن ساقلىنىشبىلەن بىرگە، نامازنى ئىمام بىلەن بىرگە ئوقۇغاننىڭ پەزىلىتىنى ھاسىل قىلدى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5206

 
Hadith   423   الحديث
الأهمية: صحبت رسول الله -صلى الله عليه وسلم- فكان لا يزيد في السَّفَر على ركعتين، وأبا بكر وعُمر وعُثْمان كذلك


باشتېما:

مەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا ھەمرا بولدۇم، ئۇ سەپەردىكى چاغلىرىدا نامازنى ئىككى رەكەتتىن زىيادە ئوقۇمايتتى. ئەبۇ بەكرى، ئۆمەر ۋە ئوسمان رەزىيەللاھۇ ئەنھۇلارمۇ شۇنداق قىلاتتى

عن عبد الله بن عُمر -رضي الله عنهما- قال: «صحبت رسول الله -صلى الله عليه وسلم- فكان لا يزيد في السَّفَر على ركعتين، وأبا بكر وعُمر وعُثْمان كذلك».

ئابدۇللاھ ئىبنى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇنداق دەيدۇ: مەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا ھەمرا بولدۇم، ئۇ سەپەردىكى چاغلىرىدا نامازنى ئىككى رەكەتتىن زىيادە ئوقۇمايتتى. ئەبۇ بەكرى، ئۆمەر ۋە ئوسمان رەزىيەللاھۇ ئەنھۇلارمۇ شۇنداق قىلاتتى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
يذكر عبد الله بن عمر -رضي الله عنهما- أنه صحب النبي -صلى الله عليه وسلم- في أسفاره، وكذلك صحب أبا بكر وعمر وعثمان -رضي الله عنهم- في أسفارهم، فكان كل منهم يقصر الصلاة الرباعية إلى ركعتين، ولا يزيد عليهما، أي لا يتم أحد منهم الفرائض، ولا يصلي الرواتب في السفر، وذكره لأبي بكر وعمر وعثمان للدلالة على أن الحكم غير منسوخ بل ثابت بعد وفاة النبي -صلى الله عليه وسلم- ولا له معارض راجح.
ويجوز الإتمام في السفر، ولكن القصر أفضل؛ لقوله تعالى: {لَيْسَ عَليكُمْ جُنَاحٌ أن تَقصُرُوا مِنَ الصَّلاَةِ} فَنَفْيُ الجناح يفيد أنه رخصة، وليس عزيمة؛ ولأن الأصل الإتمام، والقصر إنما يكون من شيء أطول منه.
والأولى للمسافر أن لايدع القصر؛ اتباعاً للنبي -صلى الله عليه وسلم-، ولأن الله -تعالى- يحب أن تُؤتى رخصه، وخروجًا من خلاف من أوجبه؛ ولأنه الأفضل عند عامة العلماء.
574;ابدۇللاھ ئىبنى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلىپ مۇنداق دەيدۇ: ئۇ كىشى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا ئۇنىڭ سەپەرلىرىدە ھەمرا بولدى، شۇنىڭدەك ئەبۇ بەكرى، ئۆمەر ۋە ئوسمان رەزىيەللاھۇ ئەنھۇلارنىڭ سەپەرلىرىدىمۇ بىللە بولدى. ئۇلارنىڭ ھەممىسى تۆت رەكەتلىك نامازنى ئىككى رەكەتكە قىسقارتىپ ئوقۇيتتى، ئۇنىڭدىن ئاشۇرمايتتى. يەنى: ئۇلاردىن ھېچكىم پەرز نامازلارنى تولۇقلاپ ئوقۇمايتتى. دائىم ئوقۇيدىغان سۈننەتلەرنىمۇ ئوقۇمايتتى. ئۇنىڭ ئەبۇ بەكرى، ئۆمەر ۋە ئوسمان رەزىيەللاھۇ ئەنھۇلارنى تىلغا ئېلىشى، بۇ ھۆكۈمنىڭ ئەمەلدىن قالمىغانلىقى، بەلكى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ۋاپاتىدىن كېيىنمۇ كۈچكە ئىگە ئىكەنلىكىنى بىلدۈرۈش، شۇنداقلا بۇ دەلىلدىن كۈچلۈكرەك دەلىلنىڭ يوقلىقىنى تەكىتلەش ئۈچۈندۇر. سەپەردە نامازنى تولۇقلاپ ئوقۇش دۇرۇستۇر، ئەمما ئاللاھ تائالانىڭ: سىلەر نامازنى قەسىر قىلىپ (يەنى تۆت رەكئەتنى ئىككى رەكئەت قىلىپ) ئوقۇساڭلار، سىلەرگە ھېچ گۇناھ بولمايدۇ. [سۈرە نىسا 100- ئايەتنىڭ بىر قىسمى] دېگەن ئايىتىگە ئاساسەن، قىسقارتىپ ئوقۇش ئەۋزەلدۇر. بۇ ئايەتتىكى گۇناھنى يوققا چىقىرىش بولسا، ئۇنى قىسقارتىشنىڭ رۇخسەت ئىكەنلىكىنى، ئۇنى تولۇقلاش تەلەپ قىلىنمىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. چۈنكى ئەسلى تەلەپ قىلىنغىنى: ئۇنى تولۇقلاپ ئوقۇشتۇر، قىسقارتىپ ئوقۇش بولسا پەقەتلا ئۇنىڭدىن ئۇزۇنراق بىر ئىش ئۈچۈن بولىدۇ. مۇساپىر ئۈچۈن ئەڭ ئەۋزىلى: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا ئەگىشىش ۋە بۇنى ۋاجىپ دېگەنلەرنىڭ ئىختىلاپىدىن چىقىش ئۈچۈن، سەپەردە نامازنى(قەسىر) قىسقارتىپ ئوقۇشنى تاشلىماسلىقتۇر. يەنە كىلپ بۇ كۆپچىلىك ئۆلىمالارنىڭ قارىشىدا ئەۋزەلدۇر   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5207

 
Hadith   424   الحديث
الأهمية: صَلَّيْت وراء النبي -صلى الله عليه وسلم- على امرأة ماتت في نِفَاسِهَا فقام في وَسْطِهَا


باشتېما:

مەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئارقىسىدا، نىپاسدارلىق ھالىتىدە ۋاپات قىلغان بىر ئايالنىڭ نامىزىنى ئوقۇدۇم، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مېيىتنىڭ ئوتتۇرىسىدا تۇردى

عن سَمُرَةَ بْنِ جُنْدُبٍ -رضي الله عنه- قال: «صَلَّيْت وراء النبي -صلى الله عليه وسلم- على امرأة ماتت في نِفَاسِهَا فقام في وَسْطِهَا».

سۇمرە ئىبنى جۇندۇب رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنغان ھەدىستە، ئۇ مۇنداق دەيدۇ: مەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئارقىسىدا، نىپاسدارلىق ھالىتىدە ۋاپات قىلغان بىر ئايالنىڭ نامىزىنى ئوقۇدۇم، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مېيىتنىڭ ئوتتۇرىدا تۇردى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
الصلاة على الميت حق واجب لكل من يموت من المسلمين: ذكَرٍ أو أنثى، صغير أو كبير، فيخبر سمرة بن جندب -رضي الله عنه- أنه صلى وراء النبي -صلى الله عليه وسلم- حينما صلى على امرأة ماتت في نفاسها، فقام -صلى الله عليه وسلم- بمحاذاة وسطها.
605;ۇسۇلمانلاردىن ئۆلۈپ كەتكەن ھەر قانداق كىشىنىڭ ئەر ياكى ئايال بولسۇن، كىچىك ياكى چوڭ بولسۇن، ئۇنىڭ نامىزىنىڭ چۈشۈرۈلىشى ۋاجىپ بولغان ئۇنىڭ ھەققىدۇر. سۇمرە ئىبنى جۇندۇب رەزىيەللاھۇ: ئۇ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئارقىسىدا، نىپاسدارلىق ھالىتىدە ۋاپات بولغان بىر ئايالنىڭ نامىزىنى ئوقۇيدۇ، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇ مېيىتنىڭ ئوتتۇرىسىدا تۇردى دەپ بايان قىلىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5209

 
Hadith   425   الحديث
الأهمية: أن النبي -صلى الله عليه وسلم- صلَّى على قبر بعد ما دُفِنَ, فَكَبَّرَ عليه أَرْبَعاً


باشتېما:

دەپنە قىلىنغاندىن كىيىن پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم قەبرە بىشىغا كېلىپ تۆت تەكبىر بىلەن جىنازە نامىزىنى ئوقۇغان

عن عبد الله بن عباس -رضي الله عنهما-: «أن النبي -صلى الله عليه وسلم- صلَّى على قبر بعدَ ما دُفِنَ, فَكَبَّرَ عليه أَرْبَعاً».

ئابدۇللاھ ئىبنى ئابباس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىپ مۇنداق دېگەن: دەپنە قىلىنغاندىن كىيىن پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم قەبرە بىشىغا كېلىپ تۆت تەكبىر بىلەن جىنازە نامىزىنى ئوقۇغان

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
قد جُبلَ النبي -صلى الله عليه وسلم- على محاسن الأخلاق، ومن ذلك ما اتصف به من الرحمة والرأفة، فما يَفْقِدُ أحداً من أصحابه حتى يسأل عنه، ويتفقد أحواله.
فقد سأل عن صاحب هذا القبر، فأخبروه بوفاته، فأحب أنهم أخبروه ليصلي عليه، فإن صلاته سكنٌ للميت، ونور يزيل الظلمة التي هو فيها، فصلى على قبره كما يصلى على الميت الحاضر.
صلاة النبي -صلى الله عليه وسلم- على القبر لا يفهم منها صعوده على القبر, وإنما المعنى الوقوف بجانبه واستقباله والصلاة عليه صلاة الجنازة.
662;ەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم گۈزەل ئەخلاقلار بىلەن يارىتىلغان ئىدى، يەنە كىلىپ ناھايىتى مىھرىبان ۋە كۆيۈمچان ئىدى، ساھابىلىرىدىن بىرەرسىنى كۆرمىسە ئەھۋالىنى سۈرۈشتە قىلىپ تۇراتتى. بۇ قەبرە ئىگىسى ھەققىدە سورىغاندا ساھابىلەر ئۇنىڭ ئۆلۈپ كېتىش سەۋەبىنى ئاڭلاتتى، رەسۇلۇللاھ ئۇنىڭ مىيىت نامىزىنى ئۆزى ئوقۇشى ئۈچۈن ساھابىلەر خەۋەر قىلغان بولسىچۇ دەپ ئارزۇ قىلدى، چۈنكى رەسۇلۇللاھنىڭ نامىزى مېيىتكە خاتىرجەملىك، قەبرىسىدە نۇر ئىدى، كىيىن ئۇنىڭ قەبرىسىگە كېلىپ، ئادەتتىكىدەك مېيىت نامىزىنى ئوقۇدى. پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋە سەللەمنىڭ قەبرىدە ناماز ئوقۇغىنى قەبرە ئۈستىگە چىققانلىقىنى ئۇقتۇرمايدۇ، بەلكى قەبرىنىڭ يېنىدا تۇرۇپ، ئۇنىڭغا يۈزلىنىپ مىيىت نامىزىنى ئوقۇغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5210

 
Hadith   426   الحديث
الأهمية: كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يكثر أن يقول في ركوعه وسجوده: سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ ربنا وبحمدك، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لي


باشتېما:

پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۆزىنىڭ رۇكۇ ۋە سەجدىلىرىدە، تۆۋەندىكى دۇئانى كۆپ تەكرارلايتتى: (سۇبھانەكەللاھۇممە رەببەنا ۋە بىھەمدىكە، ئاللاھۇممەغفىرلى) ئى بىزنىڭ پەرۋەردىگارىمىز، سەن ھەممىدىن پاك ۋە پۈتۈن ھەمدۇ - سانا ساڭا خاستۇر، ئى ئاللاھ مېنىڭ گۇناھىمنى مەغپىرەت قىلغىن

عن عائشة -رضي الله عنها- قالت: ما صلّى رسول الله -صلى الله عليه وسلم- بعد أن نَزَلت عليه: (إذا جاء نصرُ الله والفتح..) إلا يقول فيها: «سُبْحَانَكَ اللهم ربَّنا وبحمدك، اللَّهُمَّ اغفر لي».
وفي لفظ: كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يكثر أن يقولَ في ركوعه وسجوده: «سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ ربنا وبحمدك، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لي».

ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا مۇنداق دەيدۇ: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا ((ئاللاھنىڭ ياردىمى ۋە غەلىبىسى كەلگەن...)) دېگەن ئايەت (يەنى سۈرە نەسر) نازىل قىلىنغاندىن كېيىن، قايسى نامازنى ئوقۇسا، ئۇنىڭدا: (سۇبھانەكەللاھۇممە رەببەنا ۋە بىھەمدىكە، ئاللاھۇممەغفىرلى) ئى بىزنىڭ پەرۋەردىگارىمىز، سەن ھەممىدىن پاك ۋە پۈتۈن ھەمدۇ - سانا ساڭا خاستۇر، ئى ئاللاھ مېنىڭ گۇناھىمنى مەغپىرەت قىلغىن دېگەن دۇئانى تەكرارلايتتى. يەنە بىر رىۋايەتتە: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام رۇكۇ ۋە سەجدىلىرىدە: (سۇبھانەكەللاھۇممە رەببەنا ۋە بىھەمدىكە، ئاللاھۇممەغفىرلى) دېگەن دۇئانى كۆپ قىلاتتى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
ذكرت عائشة -رضي الله عنها- في هذا الحديث أن الله -تعالى- عندما أنزل على النبي -صلى الله عليه وسلم- سورة النصر, ورأى هذه العلامة وهي النصر, وفتح مكة, بادر -صلى الله عليه وسلم- إلى امتثال أمر الله -تعالى- في قوله في سورة النصر: (فسبح بحمد ربك واستغفره)، فكان كثيرًا ما يقول: (سبحانك اللهم وبحمدك اللهم اغفر لي), وهذه الكلمات جمعت تنزيه الله -تعالى- عن النقائص، مع ذكر محامده, وختمت بطلب المغفرة منه سبحانه، وما صلى صلاة فريضة كانت أو نافلة إلا قال ذلك في ركوعها وسجودها, وكانت هذه السورة علامة على قرب أجل النبي -صلى الله عليه وسلم-.
574;ائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا بۇ ھەدىستە بايان قىلىپ: ئاللاھ سۇبھانەھۇ ۋەتەئالا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا سۈرە نەسرنى نازىل قىلغاندا، پەيغەمبىرىمىز بۇ سۈرىدە كەلگەن ئىشارەتلەرنى، يەنى: باشقا غەلبىلەرنى ۋە مەككىنى پەتھى قىلىشنى كۆرگەن چاغدا، ئاللاھ تائالانىڭ بۇيرۇقىغا بوي سۇنۇشقا ئالدىرىدى. شۇڭا (سۇبھانەكەللاھۇممە رەببەنا ۋە بىھەمدىكە، ئاللاھۇممەغفىرلى) دېگەن دۇئانى بەك كۆپ تەكرارلايتتى. بۇ دۇئا؛ ئاللاھ تائالانى پۈتۈن كەمچىللىكتىن پاكلاش بىلەن بىرگە ئۇنىڭغا ھەمدۇ-سانا ئېيتىش بىرلەشتۈرۈلگەن ۋە ئەيىپ نۇقساندىن پاك ئاللاھتىن گۇناھىنىڭ مەغپىرىتىنى تىلەش بىلەن ئاخىرلاشتۇردى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مەيلى پەرز ياكى نەپلە بولسۇن ھەرقانداق بىر ناماز ئوقۇسا، ئۇنىڭ رۇكۇ ۋە سەجدىلىرىدە مەزكۇر دۇئانى قىلاتتى. بۇ سۈرە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئەجىلىنىڭ يېقىنلاپ قالغانلىقىنىڭ بەلگىسى بولغان ئىدى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5212

 
Hadith   427   الحديث
الأهمية: أن رسول الله -صلى الله عليه وسلم- بعث رجلا على سَرِيَّةٍ فكان يقرأ لأصحابه في صلاتهم، فَيَخْتِمُ بـ: (قل هو الله أحد)


باشتېما:

رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ساھبىلاردىن بىرىنى قوشۇن بېشى قىلىپ بىر يەرگە ئەۋەتتى، ئۇ كىشى نامازنىڭ ھەر ئىككىنچى رەكەتىگە «قۇل ھۇۋەللاھۇ ئەھەد» سۈرىسىنى ئوقۇدى

عن عائشة -رضي الله عنها- «أن رسول الله -صلى الله عليه وسلم- بعث رجلا على سَرِيَّةٍ فكان يَقْرَأ لأصحابه في صلاتهم، فَيَخْتِمُ بـ«قل هو الله أحد» فلما رجعوا ذكروا ذلك لرسول الله -صلى الله عليه وسلم- فقال: سَلُوهُ لأَيِّ شيء صَنَع ذلك؟ فسألُوه، فقال: لِأنَّها صِفَةُ الرحمن -عز وجل-، فأنا أُحِب أَنْ أَقْرَأ بها، فقال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: أَخْبِرُوه: أنَّ الله -تعالى- يُحِبُّه».

ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ساھبىلاردىن بىرنى قوشۇن بېشى قىلىپ بىر يەرگە ئەۋەتتى، ئۇ كىشى نامازنىڭ ھەر ئىككىنچى رەكەتىگە «قۇل ھۇۋەللاھۇ ئەھەد» سۈرىسىنى ئوقۇدى، قوشۇن قايتقاندا ساھابىلەر رەسۇلۇللاھقا بۇ ئىشنى دېدى، رەسۇلۇللاھ: ئۇنىڭدىن نېمە ئۈچۈن قىلغانلىقىنى سوراڭلار؟ دېدى. ئۇلار سورىغاندا، ئۇ كىشى: ئۇ سۈرىدە ئاللاھ تائالانىڭ گۈزەل سۈپەتلىرى بار، شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇنى ئوقۇشنى ياخشى كۆرىمەن، دېدى. رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم: ئۇنىڭغا دەپ قويۇڭلار، ئاللاھ تائالامۇ ئۇ كىشىنى ياخشى كۆرىدۇ، دېدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
أمَّرَ النبي -صلى الله عليه وسلم- بعض أصحابه على سَرِيَّة؛ لتدبيرهم والحكم بينهم، وحتى لا تكون الأمور فوضى، ويختار أقومهم دينًا وعلمًا وتدبيرًا، ولذا كان الأمراء هم الأئمة في الصلاة والمفتون؛ لفضل علمهم ودينهم، فكان يقرأ "قل هو الله أحد" في الركعة الثانية من كل صلاة؛ لمحبته لله وأسمائه وصفاته، ومن أحب شيئاً أكثر من ذكره.
فلمَّا رجعوا من غزوتهم إلى النبي -صلى الله عليه وسلم-، ذكروا له ذلك، فقال: سلُوه لأيِّ شيء يصنع ذلك، أهو لمحض المصادفة أم لشيء من الدواعي؟
فقال الأمير: صنعت ذلك لاشتمالها على صفة الرحمن -عز وجل-، فأنا أحب تكريرها لذلك.
فقال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: أخبروه، أنه كما كرر هذه السورة لمحبته لها؛ وهذا لما تضمنته من صفات الله العظيمة التي دلت عليها أسماؤه المذكورة فيها: فإن الله يحبه.
585;ەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ساھبىلاردىن بىرنى قوشۇنغا باش قىلىپ ئۇ قوشۇننى بىر يەرگە ئەۋەتتى، ئىشلار قالايمىقان بولماسلىقى ئۈچۈن، ئىچىدە تالاش-تارتىشنى ئايرىش ۋە ئۇلارنى ئىدارە قىلىش ئۈچۈن ئۇلارنىڭ ئىچىدىن دىيانەت ۋە ئىلىم-مەرىپەت، جەڭ تاكتىكىسىدا ئەڭ ئىقتىدارلىق بىر كىشىنى قوماندان قىلىپ تاللىدى، قوماندان ئىلىم ئىگىسى ۋە تەقۋادار بولغانلىقتىن نامازدا ئىمام بولاتتى، ئۇ كىشى ئاللاھ تائالانى ۋە ئۇنىڭ ئىسىم سۈپەتلىرىنى بەك ياخشى كۆرگەنلىكتىن نامازنىڭ ھەر ئىككىنچى رەكەتىگە «قۇل ھۇۋەللاھۇ ئەھەد» سۈرىسىنى ئوقۇيتى، چۈنكى ھەركىم ياخشى كۆرگىنىنى كۆپ ئەسلەيدۇ، ساھابىلار غازاتتىن قايىتقاندا پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمگە بۇ ئىشنى ئېيتتى. رەسۇلۇللاھ: ئۇنىڭدىن سوراڭلار؟ نېمە ئۈچۈن شۇنداق قىلدى؟ ياكى مەقسەتسىز قىلدىمۇ ياكى باشقا سەۋەب بارمۇ؟ دېدى. قوماندان بولغۇچى: ئۇ سۈرىدە ئاللاھ تائالانىڭ گۈزەل سۈپەتلىرى بولغانلىقتىن كۆپ ئوقۇيمەن، دېدى. رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم: ئۇ كىشىگە دەپ قويۇڭلار ئاللاھ تائالانىڭ گۈزەل سۈپەتلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ۋە ئۇنىڭغا دەلىل بولغان بۇ سۈرىنى كۆپ ئوقۇغانلىقتىن ئاللاھ تائالامۇ ئۇ كىشىنى ياخشى كۆرىدۇ، دېدى. بۇ نېمە دېگەن بەخىت-ھە   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5213

 
Hadith   428   الحديث
الأهمية: كنت أنام بين يَدَيْ رسول الله -صلى الله عليه وسلم- ورِجْلايَ فِي قِبْلَتِهِ، فإذا سجد غَمَزَنِي، فقبضت رِجْلَيَّ، فإذا قام بَسَطْتُهُمَا، والبيوت يومئذ ليس فيها مصابيح


باشتېما:

مەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئالدى تەرىپىدە، ئىككى پۇتۇمنى قىبلىسى تەرىپىگە سۇنۇپ ئۇخلايتتىم، سەجدە قىلغان ۋاقىتتا پۇتۇمنى نوقۇپ قوياتتى، مەن پۇتۇمنى يېغىۋالاتتىم، سەجدىدىن تۇرغاندا پۇتۇمنى سۇناتتىم، ئۇ كۈنلەردە ئۆيلەردە چېراغلار يوق ئىدى

عن عائشة -رضي الله عنها- قالت: «كنت أنام بين يَدَيْ رسول الله -صلى الله عليه وسلم- ورِجْلايَ فِي قِبْلَتِهِ، فإذا سجد غَمَزَنِي، فقَبَضتُ رِجْلَيَّ، فإذا قام بَسَطْتُهُمَا، والبيوت يومئذ ليس فيها مصابيح».

ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ مۇنداق دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىندى: «مەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئالدى تەرىپىدە، ئىككى پۇتۇمنى قىبلىسى تەرىپىگە سۇنۇپ ئۇخلايتتىم، سەجدە قىلغان ۋاقىتتا پۇتۇمنى نوقۇپ قوياتتى، مەن پۇتۇمنى يېغىۋالاتتىم، سەجدىدىن تۇرغاندا پۇتۇمنى سۇناتتىم، ئۇ كۈنلەردە ئۆيلەردە چىراغلار يوق ئىدى»

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
كانت عائشة -رضي الله عنها- تقول: كنت أنام بين يدي النبي -صلى الله عليه وسلم- وهو يصلِّي في الليل، ولضيق بيوتنا، تكون رِجْلاي في قِبْلته بينه وبين موضع سجوده، فما دام واقفاً يتهجد بسطتهما، فإذا سجد، غَمَزني فَقبضتهما ليسجد.
ولو كنت أراه إذا سجد لقبضتهما بلا غمز منه، ولكن ليس في بيوتنا مصابيح ترى فيها النبي -صلى الله عليه وسلم-، فتكف رجليها من غير أن تحوجه إلى غمزها.
574;ائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا مۇنداق دەيىتتى: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام كېچىدە ناماز ئوقۇۋاتقاندا ئۇنىڭ ئالدى تەرىپىدە ئۇخلايتتىم، ئۆيلىرىمىز تار بولغانلىقى ئۈچۈن، مەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام قىيامدا تۇرغان ۋاقىتتا ئىككى پۇتۇمنى قىبلە تەرىپىدە، سەجدە قىلىدىغان جايىغا سۇنۇپ ياتاتتىم، سەجدە قىلىدىغان ۋاقىتتا پۇتۇمنى نۇقۇپ قوياتتى، مەن پۇتۇمنى يىغىۋالاتتىم. ئەگەر ئۇنى سەجدە قىلىدىغان ۋاقىتتا كۆرگەن بولسام، ئەلۋەتتە پۇتۇمنى نۇقۇشتىن ئىلگىرى يېغىۋالغان بولاتتىم، لېكىن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى كۆرۈپ، نوقۇغۇزماي پۇتنى يېغىۋىلىش ئۈچۈن ئۆيلىرىمىزدە چېراقلار يوق ئىدى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5217

 
Hadith   429   الحديث
الأهمية: من كلِّ الليل أَوْتَرَ رسول الله -صلى الله عليه وسلم-، من أول الليل، وأوسطه، وآخره، وانتهى وِتْرُهُ إلى السَّحَرِ


باشتېما:

رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ھەر كېچىسى، كېچىنىڭ دەسلىپى ۋە تەڭ كېچىدە، كېچىنىڭ ئاخىرىدا ۋىتىر نامىزى ئوقۇيتتى، ۋىتىرنى سەھەر ۋاقتىغىچە ئاخىرلاشتۇراتتى

عن عائشة -رضي الله عنها- قالت: «من كلِّ الليل أَوْتَرَ رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: من أول الليل، وأوسطه، وآخره، وانتهى وِتْرُهُ إلى السَّحَرِ».

ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا مۇنداق دېگەن: رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ھەر كېچىسى، كېچىنىڭ دەسلىپى ۋە تەڭ كېچىدە، كېچىنىڭ ئاخىرىدا ۋىتىر نامىزى ئوقۇيتتى، ۋىتىرنى سەھەر ۋاقتىغىچە ئاخىرلاشتۇراتتى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
تخبر عائشة أم المؤمنين -رضي الله عنها- عن الوقت الذي كان النبي -صلى الله عليه وسلم- يصلي الوتر فيه من الليل، وأنه لا يتقيد بساعة دون أخرى، ففي كل ساعات الليل كان يوتر، أحيانا من أوله حين يصلي العشاء وما شاء الله بعدها، وأحيانا من أوسطه بعد مُضِي ثلثه الأول، وأحيانا من آخره حين يمضي ثلثاه حتى تكون آخر ساعة من الليل.
605;ۆمىنلەرنىڭ ئانىسى ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ ۋىتىر نامازنى قانداق ۋاقىتلاردا ئوقۇيدىغانلىقىنى بايان قىلىپ مۇنداق دەيدۇ: رەسۇلۇللاھ ۋىتىر نامىزىنى كېچىنىڭ مەلۇم بىر ۋاقىتلىرىغا خاس قىلىۋالماي قايسى بىر ۋاقىتلاردا ئوقۇيتتى، گاھىدا ئاللاھ تائالا نېسىپ قىلسا خۇپتەن نامىزىدىن كېيىنلا، گاھىدا كېچىنىڭ ئۈچتەن بىرى ئۆتكەندىن كېيىنكى بىر ۋاقىتلاردا، گاھىدا بولسا كېچىنىڭ ئاخىرىقى ۋاقىتلىرىدا ئۈچتەن ئىككىسى ئۆتكەن ۋاقىتلاردا ئوقۇيتتى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5218

 
Hadith   430   الحديث
الأهمية: خرج النبي -صلى الله عليه وسلم- يَسْتَسْقِي، فتوجه إلى القبلة يدعو، وحَوّل رِدَاءه، ثم صلَّى ركعتين، جَهَرَ فيهما بالقِراءة


باشتېما:

پەيغەمبەر سەللاللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم سۇ تەلەپ قىلىش نامىزى ئوقۇش ئۈچۈن مەسچىت سىرتىغا چىقتى، قىبلىگە قاراپ دۇئا قىلدى، رىداسىنى تەتۈر ئۆرۈپ ئىككى رەكەت ناماز ئوقۇدى ۋە قىرائەتنى ئاشكارا ئوقۇدى

عن عبد الله بن زيد بن عَاصِم المازِنِي -رضي الله عنه- قال: «خرج النبي -صلى الله عليه وسلم- يَسْتَسْقِي، فتَوَجَّه إلى القبلة يدْعو، وحَوَّل رِدَاءه، ثم صلَّى ركعتين، جَهَرَ فيهما بالقِراءة».    وفي لفظ «إلى الْمُصَلَّى».

ئابدۇللاھ ئىبنى زەيد ئىبنى ئاسىم مازىنى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: پەيغەمبەر سەللاللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم سۇ تەلەپ قىلىش نامىزى ئوقۇش ئۈچۈن مەسچىت سىرتىغا چىقتى، قىبلىگە قاراپ دۇئا قىلدى، رىداسىنى تەتۈر ئۆرۈپ ئىككى رەكەت ناماز ئوقۇدى، ئىككى رەكەتتە قىرائەتنى ئاشكارا ئوقۇدى. يەنە بىر ئىبارىدە «سەيناغا چىقتى» دېگەن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
يبتلي الله -تعالى- العباد بأنواع من الابتلاء؛ ليقوموا بدعائه وحده وليذكروه، فلما أجدبت الأرض في عهد النبي -صلى الله عليه وسلم-، خرج بالناس إلى مصلى العيد بالصحراء؛ ليطلب السقيا من الله -تعالى-، وليكون أقرب في إظهار الضراعة والافتقار إلى الله -تعالى-، فتوجه إلى القبلة، مظنة قبول الدعاء، وأخذ يدعو الله أن يغيث المسلمين، ويزيل ما بهم من قحط.
وتفاؤلا بتحول حالهم من الجدب إلى الخصب، ومن الضيق إلى السعة، حوَّل رداءه من جانب إلى آخر، ثم صلى بهم صلاة الاستسقاء ركعتين، جهر فيهما بالقراءة؛ لأنها صلاة جامعة.
574;اللاھ تائالا بەندىلىرىنى ئۆزىگىلا ئىلتىجا قىلىش ۋە ئۇنى ئەسلەپ تۇرۇش ئۈچۈن تۈرلۈك سىناقلار بىلەن سىنايدۇ، رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ زامانىدا قۇرغاقچىلىق يۈز بەردى، رەسۇلۇللاھ ساھابىلەرنى ھېيىت نامىزى ئوقۇيدىغان مەيدانغا ئېلىپ چىقىپ ئاللاھ تائالادىن يامغۇر تەلەپ قىلدى، ئاللاھ تائالاغا بولغان ئىھتىياجنى ۋە يىلىنىشىنى ئىزھار قىلىش ئۈچۈن، دۇئا ئىجابەت بولىدىغان تەرەپ قىبلىگە يۈزلىنىپ دۇئا قىلدى، ئاللاھ تائالادىن بۇ قۇرغاقچىلىقنى كۆتۈرۋىتىشنى ۋە مۇسۇلمانلارنى قۇتقۇزۇشنى تەلەپ قىلدى، ئۆزگۈرۈشكە ئۈمىدۋار بولۇپ، بۇ قېيىنچىلىقتىن قۇتۇلدۇرۇپ كەڭچىلىككە ۋە مولچىلىققا ئۆزگەرتىپ بېرىشىگە ئۈمىدۋار بولۇپ رىداسىنى تەتۈر كەيدى، ئاندىن ئىككى رەكەت سۇ تەلەپ قىلىش نامىزى ئوقۇدى. ئۇ جامائەت نامىزى بولغانلىقتىن قىرائەتنى ئاشكارا ئوقۇدى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5274

 
Hadith   431   الحديث
الأهمية: صَلَّيْتُ أنا و عِمْرَانُ بْنُ حصَيْنٍ خلف علي بن أبي طالب، فكان إذا سجد كَبَّرَ، وإذا رفع رأسه كَبَّرَ، وإذا نهض من الركعتين كَبَّرَ


باشتېما:

مەن ئىمران ئىبنى ھۇسەين بىلەن بىرگەئەلى ئىبنى ئەبۇ تالىپ رەزىيەللاھۇ ئەنھۇغا ئەگىشىپ ناماز ئوقۇدۇم، ئەلى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ: سەجدە قىلغاندا، سەجدىدىن بېشىنى كۆتۈرگەندە ۋە ئىككىنچى رەكەتتىن تۇرغاندا تەكبىر ئېيتتى

عن مُطَرِّفِ بن عبد الله قال: « صَلَّيْتُ أنا وعِمْرَانُ بْنُ حُصَيْنٍ خَلْفَ علِيِّ بنِ أَبِي طالب، فكان إذا سجد كَبَّرَ، وإذا رفع رأسه كَبَّرَ، وإذا نهض من الركعتين كَبَّرَ، فلمَّا قضَى الصلاةَ أَخَذَ بيدَيَّ عِمْرَانُ بْنُ حُصَيْنٍ، وقال: قد ذكَّرني هذا صلاةَ محمد -صلى الله عليه وسلم- أو قال: صَلَّى بنا صلاة محمد -صلى الله عليه وسلم-».

مۇتەررىپ ئىبنى ئابدۇللاھ مۇنداق دەيدۇ: «مەن ئىمران ئىبنى ھۇسەين بىلەن بىرگە ئەلى ئىبنى ئەبۇتالىپ رەزىيەللاھۇ ئەنھۇغا ئەگىشىپ ناماز ئوقۇدۇم، ئەلى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ: سەجدە قىلغاندا، سەجدىدىن بېشىنى كۆتۈرگەندە ۋە ئىككىنچى رەكەتتىن تۇرغاندا تەكبىر ئېيتتى، ئەلى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ نامازنى ئوقۇپ بولغان ۋاقىتتا، ئىمران ئىبنى ھۇسەين رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مېنىڭ قولۇمنى تۇتۇپ تۇرۇپ مۇنداق دېدى:«بۇ كىشى ماڭا مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ نامىزىنى ئەسلەتتى ياكى بىزگە مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ نامىزىنى ئوقۇپ بەردى» دېدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
في هذا الحديث بيان شعار الصلاة، وهو إثبات الكبرياء والعظمة لله -سبحانه وتعالى-، وذلك بالتكبير.
فيحكي مطرف أنه صلى هو وعمران بن حصين خلف علي بن أبي طالب فكان يكبر في هُوِيه إلى السجود، ثم يُكبِّر حِين يرفع رأسه من السجود، وإذا قام من التشهُّد الأوَّل في الصلاة ذات التشهدين، كبَّر في حال قيامه، وقد ترك كثير من الناس الجهر بالتكبير في هذه المواضع، فلمَّا فرغ من صلاته أخذ عمران بيد مُطرِّف، وأخبره بأنَّ عليًّا -رضي الله عنه- ذكَّره بصلاته هذه صلاةَ النبيِّ -صلى الله عليه وسلم-، حيث كان يُكبِّر في هذه المواضع.
576;ۇھەدىستە نامازنىڭ سىموۋۇللۇق شۇئارى بايان قىلىنغان، ئۇ بولسىمۇ نامازدا تەكبىر ئىيتىش ئارقىلىق ئاللاھ تائالاغا ئۇلۇغلۇق ۋە كاتتىلىقنى ئىسپالاتلاشتىن ئىبارەت، مۇتەررىپ ئۆزىنىڭ ئىمران ئىبنى ھۈسەين بىلەن بىرگە ئەلى ئىبنى ئەبۇتالىپ رەزىيەللاھۇ ئەنھۇغا ئەگىشىپ ناماز ئوقۇغانلىقىنى، ئەلى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ سەجدىگە بارغاندا، سەجدىدىن تۇرغاندا، تۆت رەكەتلىك نامازنىڭ ئىككىنچى رەكئەتتىن قىيامغا تۇرغاندا تەكبىر ئىيىتقانلىقىنى، كۆپچىلىك كىشىلەرنىڭ مۇشۇ ئورۇنلاردا ئاشكارا تەكبىر ئېيتىشنى تەرك قىلغانلىقىنى، نامازدىن بىكار بولغاندا، ئىمران ئىبنى ھۈسەيننىڭ مۇتەررىپنىڭ قولىنى تۇتۇپ تۇرۇپ، ئۇنىڭغا ئەلى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ مۇشۇ ئورۇنلاردا تەكبىر ئېيتىپ ناماز ئوقۇش ئارقىلىق ئۆزىگە پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئوقۇغان نامىزىنى ئەسلەتكەنلىكىنى بايان قىلىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5275

 
Hadith   432   الحديث
الأهمية: أنّ رسول الله -صلى الله عليه وسلم- كفِّنَ في أثواب بِيضٍ يَمَانِيَةٍ، ليس فيها قَمِيص وَلا عِمَامَة


باشتېما:

رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم يەمەندە توقۇلغان ئاق رەخ بىلەن كېپەنلەنگەن، ئۇنىڭ ئىچىدە كۆڭلەك ۋە سەللە يوق ئىدى

عن عائشة -رضي الله عنها- «أنّ رسول الله -صلى الله عليه وسلم- كُفِّنَ في أثواب بِيضٍ يَمَانِيَةٍ، ليس فيها قَمِيص وَلا عِمَامَة».

ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا رىۋايەت قىلىپ مۇنداق دەيدۇ: رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم يەمەندە توقۇلغان ئاق رەخ بىلەن كېپەنلەندى، ئۇنىڭ ئىچىدە كۆڭلەك ۋە سەللە يوق ئىدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
تخبر عائشة -رضي الله عنها- عن كَفَن النبي -صلى الله عليه وسلم- ولونه وعدده، فقد أدرج في ثلاث لفائف بيض مصنوعة في اليمن، ولم يكفن في قميص ولا عمامة، وزيادة الأثواب؛ لأن سترة الميت أعظم من سترة الحيّ وأولى بالعناية.
574;ائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ۋاپات بولغاندا ئىشلەتكەن كېپەنلىكنىڭ سانى ۋە رەڭگى توغۇرلۇق خەۋەر بېرىپ مۇنداق دېدى، رەسۇلۇللاھنى يەمەندە توقۇلغان ئاق ئۈچ پارچە رەخت بىلەن كېپەنلەندى، كېپەن ئىچىدە كۆڭلەك ياكى بىشىدا سەللە يوق ئىدى. ھايات كىشىنىڭ كىيمىدىن مېيىتنىڭ كېپىنىنى تولۇق قىلىش كېرەك، چۈنكى مېيتنىڭ ئەيبىنى يۆگەش ھايات كىشىنىڭ ئەيبىنى يۆگىگەندىن ئەۋزەلدۇر ۋە ئەھمىيەت بېرىش لازىم   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5319

 
Hadith   433   الحديث
الأهمية: كان النبي -صلى الله عليه وسلم- يقرأ في صلاة الفجر يوم الْجمعَةِ: الم تَنْزِيلُ السَّجْدَةَ وهَلْ أتى على الإنسان


باشتېما:

پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم جۈمە كۈنىدىكى بامدات نامىزىدا سۈرە سەجدە بىلەن سۈرە ئىنساننى ئوقۇيتتى

عن أبي هُرَيْرة -رضي الله عنه- قال: «كان النبي -صلى الله عليه وسلم- يَقْرأ فِي صلاة الفجر يَومَ الجُمُعَةِ: الم تَنْزِيلُ السَّجْدَةَ وهَلْ أتى على الإنسَان».

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇنداق دېگەن: پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم جۈمە كۈنىدىكى بامدات نامىزىدا سۈرە سەجدە بىلەن سۈرە ئىنساننى ئوقۇيتتى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
كان من عادة النبي -صلى الله عليه وسلم- أن يقرأ في صلاة الفجر يوم الجمعة سورة السجدة كاملة، وذلك في الركعة الأولى بعد الفاتحة، ويقرأ في الركعة الثانية بعد الفاتحة سورة الإنسان كاملة؛ تذكيرا بما اشتملت عليه السورتان من أحداث عظيمة وقعت وستقع في هذا اليوم, كخلق آدم، وذكر المعاد وحشر العباد، وأحوال القيامة, وغيرها.
662;ەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ ئادىتىدە، جۈمە كۈنىدىكى بامدات نامىزىنىڭ بىرىنچى رەكئىتىدە پاتىھە سۈرىسىدىن كېيىن سۈرە سەجدىنى تولۇق ئوقۇيتتى، ئىككىنچى رەكئىتىدە پاتىھە سۈرىسىدىن كېيىن سۈرە ئىنساننى تولۇق ئوقۇيتتى، بۇ ئىككى سۈرىنىڭ مەنىلىرىدە جۈمە كۈنىدە يۈز بەرگەن ۋە يۈز بىرىدىغان چوڭ ۋەقەلىكلەر، ئادەم ئەلەيھىسسالامنى يارىتىش، ئىنسان ئۆلگەندىن كېيىن تىرىلىش، مەھشەرگاھقا يىغىلىش، قىيامەتنىڭ ئىشلىرى ۋە ئۇنىڭدىن باشقا ئىشلارنى مۇسۇلمانلارغا ئەسلىتەتتى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5320

 
Hadith   434   الحديث
الأهمية: سمعت النبي -صلى الله عليه وسلم- يقرأ في المغرب بِالطُّور


باشتېما:

مەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنڭ شام نامىزىدا تۇر سۈرىسىنى ئوقۇۋاتقانلىقىنى ئاڭلىدىم

عن جُبَيْرُ بْنُ مُطْعِم -رضي الله عنه- قال: «سمعت النبي -صلى الله عليه وسلم- يقرأ في المغرب بِالطُّور».

جۇبەير ئىبنى مۇتئىم رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنغان ھەدىستە، ئۇ مۇنداق دەيدۇ: مەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنڭ شام نامىزىدا تۇر سۈرىسىنى ئوقۇۋاتقانلىقىنى ئاڭلىدىم

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
العادة في صلاة النبي -صلى الله عليه وسلم- أنه كان يُطيل القراءة في صلاة الصبح، ويقصرها في المغرب، ويتوسط في غيرهما من الصلوات الخمس.
ولكنه قد يترك العادة لبيان الجواز، ولأغراض أخرى، كما في هذا الحديث من أنه قرأ في صلاة المغرب بسورة "والطور" وهي من طوال المفصل.
662;ەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ناماز ئوقۇش ئادىتىدە، ئۇ بامدات نامىزىدا قىرائەتنى ئۇزۇن قىلاتتى ۋە شام نامىزىدا قىسقا قىلاتتى. بەش نامازنىڭ ئىچىدە ئۇندىن باشقىلىرىدا ئوتتۇرىھال قىلاتتى. لېكىن خۇددى بۇ ھەدىستە كەلگەندەك، ئۇ بەزى چاغدا، باشقىچە ئوقۇشنىڭ رۇخسەتلىكىنى بايان قىلىش ئۈچۈن ياكى باشقا بىر مەقسەتتە ئۇ ئادىتىنى تاشلايتتى. بۇ ھەدىستە شام نامىزىدا تۇر سۈرىسىنى ئوقۇدى، بۇ سۈرە قىسقا سۈرىلەرنىڭ ئۇزۇنلىرىدىندۇر   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5321

 
Hadith   435   الحديث
الأهمية: كان النبي -صلى الله عليه وسلم- وأبو بكر وعمر يصلون العيدين قبل الخطْبة


باشتېما:

پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم، ئەبۇ بەكرى ۋە ئۆمەرلەر ھېيىت خۇتبىسىنى نامازدىن كېيىن ئوقۇيتى

عن عبد الله بن عُمر -رضي الله عنهما- قال: «كان النبي -صلى الله عليه وسلم- وأبو بكر وعُمر يصلون العيدين قبل الخُطْبة».

ئابدۇللاھ ئىبنى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم، ئەبۇ بەكرى ۋە ئۆمەرلەر ھېيىت خۇتبىسىنى نامازدىن كېيىن ئوقۇيتى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
كان من عادة النبي -صلى الله عليه وسلم- وخلفائه الراشدين، أن يصلوا بالناس صلاة العيد، في الفطر والأضحى، ويخطبوا، ويقدموا الصلاة على الخطبة، وقد استمر العمل على ذلك حتى جاء مروان فخرج وخطب قبل الصلاة، وانكر عليه الناس مخالفة السنة، واستمر بنو أمية على ذلك ثم أعاد بنو العباس السنة.
662;ەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ۋە راشىد خەلىپىلەر كىشىلەرگە روزا ھېيىت ۋە قۇربان ھېيىت نامازلىرىنى ئوقۇپ بېرەتتى، خۇتبىمۇ ئوقۇپ بىرەتتى، خۇتبىنى نامازدىن كېيىن ئوقۇيتتى، بۇ ئادەت شۇنداق داۋام قىلغان ھەتتا مەرۋان ئىبنى ئابدۇل مەلىكنىڭ دەۋرىگە كەلگەندە ئۇ نامازدىن ئىلگىرى خۇتبە ئوقۇغان   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5322

 
Hadith   436   الحديث
الأهمية: كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يجمع في السفر بين صلاة الظهر والعصر، إذا كان على ظَهْرِ سَيْرٍ، ويجمع بين المغرب والعشاء


باشتېما:

رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم سەپەردە بولسا پىشىن بىلەن ئەسىرنى، شام بىلەن خۇپتەننى جەملەپ ئوقۇيتتى

عن عَبْد اللَّهِ بْن عَبَّاس -رضي الله عنهما- قال: «كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يَجْمعُ في السَّفَر بين صلاة الظهر والعصر؛ إذا كان على ظَهْرِ سَيْرٍ، ويجمع بين المغرب والعشاء».

ئابدۇللاھ ئىبنى ئابباس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇنداق دېگەن: رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم سەپەردە بولسا پىشىن بىلەن ئەسىرنى، شام بىلەن خۇپتەننى جەملەپ ئوقۇيتتى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
تمتاز شريعة نبينا محمد -صلى الله عليه وسلم- من بين سائر الشرائع السماوية بالسماحة واليسر وإزاحة كل حرج ومشقة عن المكلفين أو تخفيفهما، ومن هذه التخفيفات: الجمع في السفر بين الصلاتين المشتركتين في الوقت.
فالأصل وجوب فعل كل صلاة في وقتها، لكن كان من عادة النبي -صلى الله عليه وسلم- إذا سافر وجدَّ به السير في سفره، الجمع بين الظهر والعصر: إما تقديماً، أو تأخيراً، والجمع بين المغرب والعشاء: إما تقديماً أو تأخيراً، يراعى في ذلك الأرفق به وبمن معه من المسافرين، فيكون سفره سبباً في جمعه الصلاتين، في وقت إحداهما؛ لأن الوقت صار وقتاً للصلاتين كلتيهما؛ ولأن السفر موطن مشقة في النزول والسير، ولأن رخصة الجمع ما جعلت إلا للتسهيل فيه.
662;ەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا بېرىلگەن شەرىئەت باشقا پەيغەمبەرلەرگە چۈشكەن شەرىئەتلەردىن قولايلىقتا، ئەپۇچانلىقتا ۋە ھەرقانداق قېيىنچىلىقنى كۆتۈرۋېتىش ياكى يېنىكلىشتە ئالاھىدە پەرىقلىنىدۇ، شۇلارنىڭ جۈملىسىدىن: كۈندۈز تەرەپلەردە ياكى كېچە تەرەپلەردە كەلگەن ئىككى نامازنى بىر ۋاقىتتا جەملەپ ئوقۇشنىڭ دۇرۇسلىقى. شەرىئەت قائىدىسىدە ھەر نامازنى ۋاقتىدا ئوقۇش بېكىتىلگەن، بىراق رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم سەپەر ئۈستىدە ئالدىراش بولغاندا، پىشىن بىلەن ئەسىرنى ياكى پىشىن ۋاقتىدا ياكى ئەسىر ۋاقتىدا جۇغلاپ ئوقۇيتتى، يەنە شام بىلەن خۇپتەننىمۇ ياكى شام ۋاقتىدا ئىككى نامازنى جۇغلايتتى، ياكى خۇپتەن ۋاقتىدا جۇغلايتتى، نامازنى جۇغلاشنىڭ دۇرۇسلىقى پەقەت سەپەرگە باغلىنىشلىق، سەپەردە ئىككى ناماز ۋاقتىنىڭ قايسى بىرى يەنە بىرى ئۈچۈن نامازنىڭ ۋاقتى ھېسابلىنىدۇ. سەپەردە يول يۈرۈش، ئارام ئېلىش ئىشلىرى جاپالىق بولغاچقا شەرىئەت بۇنى كۆزدە تۇتۇپ نامازنى جەملەپ ئوقۇشنى يولغا قويغان   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   بۇخارى"سەھىھۇل بۇخارى"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5323

 
Hadith   437   الحديث
الأهمية: إن رجالًا يَتَخَوَّضُون في مال الله بغير حق, فلهم النار يوم القيامة


باشتېما:

ئاللاھ تائالانىڭ مېلىنى ئورۇنسىز سەرىپ قىلىدىغان كىشىلەر بولۇپ، ئۇلارغا قىيامەت كۈنى دوزاخ ئوتى بار

عن خولة الأنصارية -رضي الله عنها- قالت: قال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: «إن رجالاً يَتَخَوَّضُون في مال الله بغير حق, فلهم النار يوم القيامة».

خەۋلە ئەنسارىيە رەزىيەللاھۇ ئەنھا رىۋايەت قىلىپ رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇنداق دېگەن: ئاللاھ تائالانىڭ مېلىنى ئورۇنسىز سەرىپ قىلىدىغان كىشىلەر بولۇپ، ئۇلارغا قىيامەت كۈنى دوزاخ ئوتى بار

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
أخبر النبي -صلى الله عليه وسلم- عن أناس يتصرفون في أموال المسلمين بالباطل، وأنهم يأخذونها بغير حق، ويدخل في ذلك أكل أموال اليتامى وأموال الوقف من غير مستحقها وجحد الأمانات والأخذ بغير استحقاق ولا إذن من الأموال العامة، وأخبر -صلى الله عليه وسلم- أن جزاءهم النار بذلك يوم القيامة.
662;ەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم بىر تۈركۈم كىشىلەر ھەققىدە خەۋەر بىرىپ، ئۇلار مۇسۇلمانلارنىڭ مال-مۈلىكىنى ئورۇنسىز سەرىپ قىلىدىغان ۋە ناھەق يەۋالىدىغانلىقىنى بايان قىلىپ بەرگەن. بۇنىڭ ئىچىگە يىتىملارنىڭ مال-مۈلىكىنى يېۋېلىش، ۋەقپىدىن ھەقلىق بولمىغان كىشىلەر پايدىلىنىش، ئامانەتكە تېنىۋېلىش، خەلىق ئاممىسىنىڭ پۇل-ماللىرىدىن ناھەق ۋە رۇخسەتسىز ئېلىش قاتارلىقلار كىرىپ كېتىدۇ. رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ئۇلارنىڭ قىيامەت كۈنىدىكى جازاسى دوزاخ بولىدىغانلىقىنى بايان قىلىپ بەرگەن   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   بۇخارى"سەھىھۇل بۇخارى"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5331

 
Hadith   438   الحديث
الأهمية: إن الله يحب العبد التقي, الغني, الخفي


باشتېما:

ھەقىقەتەن ئاللاھ تەقۋادار، باشقىلاردىن بىھاجەت ۋە كېچىلەردە ئاللاھقا ئىبادەت قىلىدىغان كىشىنى ياخشى كۆرىدۇ

عن سعد بن أبي وقاص -رضي الله عنه- مرفوعاً: «إن الله يحب العبد التَّقِيَّ, الغَنِيَّ, الخَفِيَّ».

سەئىد ئىبنى ئەبۇ ۋەققاس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلغان ھەدىستە، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: «ھەقىقەتەن ئاللاھ تەقۋادار، باشقىلاردىن بىھاجەت ۋە كېچىلەردە ئاللاھقا ئىبادەت قىلىدىغان كىشىنى ياخشى كۆرىدۇ»

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
من أسباب محبة الله للعبد أن يتصف بهذه الصفات الثلاث:
الأولى: أن يكون متقيا لله تعالى، قائما بأوامره مجتنبا نواهيه.
الثانية: أن يكون مستغنيا عما في أيدي الناس، راضيا بما قسم الله له.
الثالثة: أن يكون خفيا، لا يتعرض للشهرة، ولا يرغب فيها.
726;ەدىسنىڭ مەنىسى: بۇ ئۈچ تۈرلۈك سۈپەت بىلەن سۈپەتلىنىش بولسا ئاللاھنىڭ ئۇ بەندىنى ياخشى كۆرۈشىنىڭ سەۋەبلىرىدىندۇر. بىرىنچى: ئاللاھنىڭ بۇيرىقىنى ئىجرا قىلىدىغان، چەكلىمىسىدىن يىراق بولىدىغان ھەقىقى تەقۋادارلاردىن بولۇش. ئىككىنچى:ئاللاھنىڭ بەرگىنىگە رازى بولۇپ، كىشىلەرنىڭ قولىدىكى نەرسىلەردىن بىھاجەت بولۇش. ئۈچىنچى: شان-شەرەپ، نام-شۆھرەتكە بېرىلمەستىن مەخپى ئىبادەتنى داۋاملاشتۇرۇش   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئىمام مۇسلىم"سەھىھ مۇسلىم"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5340

 
Hadith   439   الحديث
الأهمية: كل بني آدم خطاء, وخير الخطائين التوابون


باشتېما:

ھەر بىر ئادەم بالىسى خاتالاشقۇچىدۇر، خاتالاشقۇچىلارنىڭ ياخشىسى ئەڭ كۆپ تەۋبە قىلغۇچىلاردۇر

عن أنس بن مالك -رضي الله عنه- قال: قال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: «كلُّ بني آدم خَطَّاءٌ, وخيرُ الخَطَّائِينَ التوابون».

ئەنەس ئىبنى مالىك رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ: «ھەر بىر ئادەم بالىسى دائىم خاتالاشقۇچىدۇر، خاتالاشقۇچىلارنىڭ ياخشىسى كۆپ تەۋبە قىلغۇچىلاردۇر» دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىندى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
لا يخلو الإنسان من الخطيئة، لما فُطر عليه من الضعف، وعدم الانقياد لمولاه في فعل ما دعاه إليه، وترك ما نهاه عنه، لكنه تعالى فتح باب التوبة لعباده، وأخبر أن خير الخطائين هم المكثرون من التوبة.
574;ىنسان ئاجىز يارىتىلغانلىقى ۋە بۇيرۇغان ئىشلارنى قىلىش، چەكلىگەن ئىشلارنى تاشلاشتا ئىگىسىگە بويسۇنمىغانلىقى ئۈچۈن خاتالىقتىن خالى بولالمايدۇ، لېكىن ئاللاھ تائالا ئۇنىڭغا تەۋبە ئىشكىنى ئېچىپ، خاتالاشقۇچىلارنىڭ ياخشىسى تەۋبىنى كۆپ قىلغۇچىلاردۇر، دەپ خەۋەر قىلدى   --  ھەسەن(ھەدىسنى سەھىھ قىلىدىغان تۆت شەرتى تولۇق بولۇپ بەشىنچى شەرتىدە مەسىلە بولسا ھەسەن بولىدۇ)   →   ئىبنى ماجە"سۈنەن ئىبنى ماجە"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5344

 
Hadith   440   الحديث
الأهمية: كل معروف صدقة


باشتېما:

ھەرقانداق ياخشىلىق سەدىقىدۇر

عن جابر بن عبد الله -رضي الله عنهما- قال: قال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: «كل معروف صدقة».

جابىر ئىبنى ئابدۇللاھ رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلغان ھەدىستە، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دەيدۇ: ھەرقانداق ياخشىلىق سەدىقىدۇر

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
كل معروف يفعله الإنسان صدقة، والصدقة هي ما يعطيه المتصدّق من ماله، وهذا يشمل الصدقة الواجبة والمندوبة، فبيّن النبي -صلى الله عليه وسلم- أن فعل المعروف له حكم الصدقة في الأجر والثواب.
574;ىنسان قىلىدىغان ھەر بىر ياخشىلىق سەدىقىدۇر، سەدىقە دېگەن: سەدىقە قىلغۇچىنىڭ ئۆز مىلىدىن بېرىدىغان نەرسىسىدۇر، بۇ ۋاجىپ ۋە نەپلە سەدىقىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ھەرقانداق ياخشىلىق ئەجىر-ساۋاپتا سەدىقىنىڭ ھۆكمىدە بولىدىغانلىقىنى بايان قىلىپ بەردى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   بۇخارى"سەھىھۇل بۇخارى"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5346

 
Hadith   441   الحديث
الأهمية: رضا الله في رضا الوالدين، وسَخَطُ الله في سَخَطِ الوالدين


باشتېما:

ئاللاھنىڭ رازىلىقى، ئاتا-ئانىنىڭ رازىلىقىدا، ئاللاھنىڭ غەزىپى ئاتا-ئانىنىڭ غەزىپىدە بولىدۇ

عن عبد الله بن عمرو -رضي الله عنهما- عن النبي -صلى الله عليه وسلم- قال:    «رضا الله في رضا الوالدين، وسَخَطُ الله في سَخَطِ الوالدين».

ئابدۇللاھ ئىبنى ئەمرۇ رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنغان ھەدىستە، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دەيدۇ: «ئاللاھنىڭ رازىلىقى ئاتا-ئانىنىڭ رازىلىقىدا، ئاللاھنىڭ غەزىپى ئاتا-ئانىنىڭ غەزىپىدە بولىدۇ»

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
في هذا الحديث جعل الله تعالى رضاه من رضا الوالدين، وسخطه من سخطهما، فمن أرضاهما فقد أرضى الله تعالى، ومن أسخطهما فقد أسخط الله تعالى.
576;ۇ ھەدىستە ئاللاھ تائالا ئۆزىنىڭ رازىلىقىنى ئاتا-ئانىنىڭ رازىلىقىدا، ئۆزىنىڭ غەزىپىنى ئاتا-ئانىنىڭ غەزىپىدە قىلدى، ئاتا-ئانىسىنى رازى قىلغان كىشى ئاللاھ تائالانى رازى قىلغان بولىدۇ، ئاتا-ئانىسىنى غەزەپلەندۈرگەن كىشى ئاللاھ تائالانى غەزەپلەندۈرگەن بولدى   --  باشقا ئىسناد بىلەن ھەسەن   →   تىرمىزىي"سۈنەن تىرمىزى"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5361

 
Hadith   442   الحديث
الأهمية: من أحبَّ أن يُبْسَطَ عليه في رزقه، وأن يُنْسَأَ له في أَثَرِهِ فَلْيَصِلْ رحمه


باشتېما:

رىزقىنىڭ كەڭ بولىشىنى، ئۆمرىنىڭ ئۇزۇن بولىشىنى ياخشى كۆرسگەن كىشى تۇققانلىرىغا ياخشىلىق قىلسۇن

عن أنس بن مالك -رضي الله عنه- قال سمعت رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يقول: «من أحبّ أن يُبْسَطَ عليه في رزقه، وأن يُنْسَأَ له في أَثَرِهِ؛ فَلْيَصِلْ رحمه».

ئەنەس ئىبنى مالىك رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىپ: مەن رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋە سەللەمنىڭ: «رىزقىنىڭ كەڭ بولىشىنى، ئۆمرىنىڭ ئۇزۇن بولىشىنى ياخشى كۆرگەن كىشى تۇققانلىرىغا ياخشىلىق قىلسۇن» دېگەنلىكىنى ئاڭلىغان ئىدىم، دېگەن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
في هذا الحديث حث على صلة الرحم، وبيان بعض فوائدها بالإضافة لتحقيق رضا الله -تعالى-، فإنها سبب أيضًا للثواب العاجل بحصول أحب الأمور إلى العبد، وأنها سبب لبسط رزقه وتوسيعه، وسبب لطول العمر.
وظاهر الحديث قد يتعارض عند بعض الناس مع قوله -تعالى-: (ولن يؤخر الله نفسا إذا جاء أجلها)، فالجواب: أنَّ الأجل محدد بالنسبة إلى كل سبب من أسبابه، فإذا فرضنا أن الشخص حدد له ستون عامًا إن وصل رحمه وأربعون إن قطعها؛ فإذا وصلها زاد الله في عمره الذي حدد له إذا لم يصل.
576;ۇ ھەدىستە تۇغقانلار بىلەن ئىناق ئۆتەشكە قىزىقتۇرۇلغان ۋە ئۇنىڭ ئاللاھنىڭ رازىلىقىنى قولغا كەلتۈرۈشتىن باشقا رىزقىنىڭ كەڭ بولىشى، ئۆمرىنىڭ ئۇزۇن بولىشىدەك بىر قانچە پايدىلىق تەرەپلىرى بايان قىلىنغان. بۇ ھەدىس بەزى كىشىلەرنىڭ قارىشىدا «ئاللاھ تائالا ھېچ ئادەمنى ئەجىلى كەلگەندە كېچىكتۈرمەيدۇ» دېگەن ئايەتكە زىت كېلىدۇ، ئەمما توغرا كۆز قاراش: ئادەمنىڭ ئەجىلى ھەر خىل سەۋەبلەرگە باغلىنىلغان بولىدۇ، بىر ئادەمنىڭ ئەجىلى «تۇققان بىلەن ئىناق ئۆتسە 60 يىل، ئىناق ئۆتمىسە 40 يىل» بەلگىلەنگەن دەپ پەرەز قىلساق، ئۇ كىشى ئىناق ئۆتسە، ئاللاھ ئىناق ئۆتمىگەندە بەلگىلىگەن ئۆمرىگە قېتىپ بېرىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5372

 
Hadith   443   الحديث
الأهمية: قد علّمنا الله كيف نُسَلِّمُ عليك؛ فكيف نُصَلِّي عليك؟ فقال: قولوا: اللَّهُمَّ صَلِّ على محمد وعلى آل محمد؛ كما صَلَّيْتَ على إبراهيم، إنك حميد مجيد، و بَارِكْ على محمد وعلى آل محمد؛ كما باركت على إبراهيم، إنك حميد مجيد


باشتېما:

ئى رەسۇلۇللاھ ئاللاھ تائالا بىزنىڭ سىلىگە قانداق سالام يوللىشىمىزنى ئۈگەتتى، ئەمما سىلىگە قانداق دۇرۇت يوللايمىز؟ دەپ سورىغان ئىدى، رەسۇلۇللاھ: ئى ئاللاھ! ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامغا ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا رەھمەت قىلغاندەك مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا رەھمەت قىلغىن. سەن ھەقىقەتەن ماختاشقا لايىق ۋە ئۇلۇغ مەرتىبىلىك زاتتۇرسەن، دەڭلار دېدى

عن عبد الرحمن بن أبي ليلى قال: «لقيني كَعْبُ بْنُ عُجْرَةَ فقال: ألا أُهْدِي لك هدية؟ إن النبي -صلى الله عليه وسلم- خرج علينا، فقلنا: يا رسول الله، قد عَلِمْنا الله كيف نُسَلِّمُ عليك؛ فكَيف نُصَلِّي عليك؟ فقال: قولوا: اللَّهُمَّ صَلِّ على محمد وعلى آل محمد؛ كما صَلَّيْتَ على إبراهيم، إنَّك حميد مجيد، وبَارِكْ على محمد وعلى آل محمد؛ كما باركت على إبراهيم، إنَّك حميد مجيد».

ئابدۇراھمان ئىبنى ئەبى لەيلا بايان قىلىپ: ماڭا كەئىب ئىبنى ئۇجرە ئۇچراپ قېلىپ، ساڭا بىر نەرسە ھەدىيە قىلمايمۇ دەپ مۇنداق دېدى. بىر كۈنى پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم بىزنىڭ يېنىمىزغا چىققاندا بىز: ئى رەسۇلۇللاھ ئاللاھ تائالا بىزنىڭ سىلىگە قانداق سالام يوللىشىمىزنى ئۈگەتتى، ئەمما سىلىگە قانداق دۇرۇت يوللايمىز؟ دېدۇق، رەسۇلۇللاھ: ئى ئاللاھ! ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامغا ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا رەھمەت قىلغاندەك مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا رەھمەت قىلغىن. سەن ھەقىقەتەن ماختاشقا لايىق ۋە ئۇلۇغ مەرتىبىلىك زاتتۇرسەن، دەڭلار دېدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
يأتي هذا الحديث مؤكدا على شأن النبي الكريم وعلو منزلته عند ربِّه، حيث تقابل عبد الرحمن بن أبي لَيْلَى، أحد أفاضل التابعين وعلمائهم بكَعْبِ بْنِ عُجْرَةَ أحد الصحابة -رضي الله عنه-، فقال كَعْبُ: ألا أُهْدِي إليك هدية؟ وكان أفضل ما يتهادونه الحكمة ومسائل العلم الشرعي، ففرح عبد الرحمن بهذه الهدية الثمينة. وقال: بلى، أهدها لي.
فقال كَعْبُ: خرج علينا النبي -صلى الله عليه وسلم-، فقلنا: يا رسول الله علمتنا كيف نُسَلِّمُ عليك؟ ولكن كيف نُصَلِّي عليك؟ فقال: قولوا، وذكر لهم صفة الصلاة المطلوبة والتي معناها الطلب من الله -تعالى- أن يصلي على نبيه محمد وعلى آله، وهم أقاربه المؤمنون أو أتباعه على دينه، وأن تكون هذه الصلاة في بركتها وكثرتها، كالصلاة على أبي الأنبياء إبراهيم وآل إبراهيم، الذين هم الأنبياء والصالحون من بعده، وأن يزيد في الخير لمحمد وآله. كالبركة التي حصلت لآل إبراهيم.
فإن الله كثير المحامد، صاحب المجد، ومَن هذه صفاته فهو قريب العطاء واسع النوال.
من المتفق عليه أن النبي محمداً -صلى الله عليه وسلم- أفضل الخلق. وعند علماء البيان أن المشبَّه أقل رتبةً من المشبَّه به؛ لأن الغرض من التشبيه إلحاقه به في الصفة عند النبيين، فكيف يطلب من الله -تعالى- أن يصلي على محمد وآله، صلاة كصلاته على إبراهيم وآله؟.
وأحسن ما يقال أن آل إبراهيم عليه السلام، هم جميع الأنبياء من بعده، ومنهم نبينا -صلى الله عليه وسلم وعليهم أجمعين-، فالمعنى أنه يطلب للنبي وآله صلاة كالصلاة التي لجميع الأنبياء من لدن إبراهيم -عليهم الصلاة والسلام-. ومن المعلوم أنها كلها تكون أفضل من الصلاة للنبي -صلى الله عليه وسلم- وحده، والله أعلم.
576;ۇ ھەدىس شەرىپ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ئاللاھ تائالانىڭ ھۇزۇرىدىكى يۇقىرى ئورنى ۋە ئالى مەرتىۋىسىنى بايان قىلىپ بېرىدۇ، بىر كۈنى تابىئىنلارنىڭ كاتتىلىرى ۋە ئالىملىرىدىن بىرى بولغان ئابدۇرراھمان ئىبنى ئەبى لەيلا ساھابە كەئب ئىبنى ئۇجرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بىلەن ئوچرىشىپ قالغاندا، كەئب ئابدۇراھمانغا: مەن ساڭا بىر نەرسە ھەدىيە قىلمايمۇ؟ دېدى، ئابۇراھمان ناھايىتى خۇشال بولۇپ كەتتى، چۈنكى ئۇلار بىر-بىرىگە شەرىئەت ئەھكاملىرى، ھىكمەت-ئىلىملەرنى ھەدىيە قىلىشاتتى، ئۇ: شۇنداق قىلغىن، دېدى. كەئب: بىر كۈنى رەسۇلۇللاھ بىزنىڭ يېنىمىزغا چىقىۋىدى، بىز: ئى رەسۇلۇللاھ سىلىگە قانداق سالام يوللاشنى ئۈگەتتىلە، ئەمما سىلىگە قانداق دۇرۇت يوللايمىز؟ دېدۇق. رەسۇلۇللاھ جاۋابەن: سىلەر مۇنداق دەڭلار، دەپ «سالاتۇل ئىبراھىمىييە»نى ئوقۇپ بەردى. ئۇنىڭ مەنىسى ئاللاھ تائالادىن رەسۇلۇللاھقا ۋە ئائىلە-تاۋابىئاتلىرىغا رەھمەت، بەرىكەت تىلەش، ئائىلە-تاۋابىئاتلىرى يېقىن ئۇرۇق تۇققانلىرىنى، ياكى دىندا رەسۇلۇللاھقا ئەگىشىپ ماڭغانلارنى كۆرسىتىدۇ. بۇ دۇرۇت كۆپلۈكتە پەيغەمبەرلەرنىڭ دادىسى ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامغا ۋە ئۇنىڭدىن كېيىنكى پەيغەمبەرلەرگە يوللانغان دۇرۇتتەك كۆپ بولىشىنى تىلەش، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا ياخشىلىق خۇددى ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام ۋە ئۇنىڭ ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا كۆپ ياخشىلىق بولغاندەك بولىشىنى تىلەشتۇر. ئاللاھ تائالا كۆپ ماختىلىدىغان، شەرەپ- ئىززەت ئىگىسى، ئاللاھ تائالانىڭ سۈپەتلىرىدىن تىز ئىنئام قىلغۇچى، كەڭرى بەرگۈچى زاتتۇر. ئالىملار ئارا ئىتتىپاققا كەلگەن كۆز قاراش مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام ئىنسانلارنىڭ ئەڭ ئەۋزىلى، ئىتىلىستىكا «بالاغەت» ئالىملىرى ئوخشىتىلغۇچى ئوخشىتىلۇنغۇچىدىن مەرتىۋە جەھەتتە تۆۋەن، چۈنكى ئوخشىتىشتىن مەقسەت كىچىكنى چوڭغا ئوخشۇتۇپ ئۇنىڭدىكى سۈپەتنى ئاشۇرۇش ئىرادە قىلىنغان بولىدۇ، يەنى بۇ يەردە رەسۇلۇللاھنىڭ سۈپىتىنى پەيغەمبەرلەردىكى سۈپەتلەرگە تەمسىل قىلغان. ئۇنداقتا قانداقمۇ ئاللاھ تائالادىن پەيغەمبىرى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا ۋە ئۇنىڭ ئائىلە-تاۋابىئاتلىرىغا خۇددى ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام ۋە ئۇنىڭ ئائىلە-تاۋابىئاتلىرىغا مەرھەمەت قىلغاندەك مەرھەمەت قىلغىن دېيىلىدۇ؟ بۇ سوئالغا ئەڭ توغرا جاۋاب ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامنىڭ ئائىلە-تاۋابىئاتلىرى ئۇنىڭدىن كېيىنكى پەيغەمبەرلەردىن ئىبارەت، شۇلارنىڭ ئىچىدە پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەممۇ بار، ئۇنداقتا بۇ يەردىكى مەنا تۆۋەندىكىدىن ئىبارەت بولۇپ؛ ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامنىڭ زامانىدىن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ زامانىغىچە پۈتۈن پەيغەمبەرلەرگە بەرگەن مەرھەمەت كەبى مەرھەمەتنى پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمگە ۋە ئۇنىڭ ئائىلە-تاۋابىئاتلىرىغىمۇ بەرسىلە دېگەن مەنىدىدۇر. شۇنداق بولغاندا ئاللاھ تائالادىن پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ ئۆزىگە يالغۇز رەھمەت تىلىگەندىن بۇ ئەۋزەل بولىدۇ. ئاللاھ ھەممىدىن ياخشى بىلگۈچىدۇر   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5377

 
Hadith   444   الحديث
الأهمية: لا صلاة لمن لم يقرأ بفاتحة الكتاب


باشتېما:

سۈرە پاتىھەنى ئوقۇمىغان كىشىنىڭ نامىزى ناماز ئەمەس

عن عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِت -رضي الله عنه- عن النبي -صلى الله عليه وسلم- قال: «لا صلاة لمن لم يَقْرَأْ بفاتحة الكتاب».

ئۇبادە ئىبنى سامىت رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلغان ھەدىستە، رەسۇلۇللاھ مۇنداق دېگەن: سۈرە پاتىھەنى ئوقۇمىغان كىشىنىڭ نامىزى ناماز ئەمەس

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
سورة الفاتحة، هي أم القرآن وروحه، لأنها جمعت أنواع المحامد والصفات العلى لله تعالى، وإثبات الملك والقهر، والمعاد والجزاء، والعبادة والقصد، وهذه أنواع التوحيد والتكاليف.
لذا فرضت قراءتها في كل ركعة، وتوقفت صحة الصلاة على قراءتها، ونُفِيَتْ حقيقة الصلاة الشرعية بدون قراءتها، ويؤكد نفي حقيقتها الشرعية ما أخرجه ابن خزيمة عن أبي هريرة مرفوعاً وهو "لاتجزئ صلاة لايقرأ فيها بأم القرآن".
ويستثنى من ذلك المأموم إذا أدرك الإمام راكعا فيكبر للإحرام ثم يركع وتسقط عنه الفاتحة في هذه الركعة لحديث آخر، ولأنه لم يدرك محل القراءة وهو القيام .
587;ۈرە پاتىھە بولسا قۇرئان كەرىمنىڭ ئاساسى ۋە روھىدۇر، چۈنكى ئۇ سۈرە بۈيۈك ئاللاھ تائالانىڭ گۈزەل سۈپەت ۋە مەدھىيەلىرىنى، پادىشاھلىق، بويسۇندۇرۇش ئاللاھقا مەنسۈپ، قىيامەت كۈنىنىڭ ۋە جازا مۇكاپاتنىڭ ئىگىسى، ئىبادەت ۋە ئىلتىجاغا ھەقلىق دېگەندەك مەنىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان. مانا بۇ تەۋھىدنىڭ ۋە شەرىئەت تەكلىپلىرىنىڭ نەمۇنىلىرى. شۇنۇڭ ئۈچۈن ئۇنى نامازنىڭ ھەر رەكئىتىدە ئوقۇش پەرز قىلىندى، ئۇنى ئوقۇمىغان كىشىنىڭ نامىزى دۇرۇس بولمايدۇ. شەرىئەت كۆرسەتكەن ناماز ئۇنى ئوقۇمىسا ئېتىبارسىز بولىدۇ. ئۇنى ئوقۇمىسا ناماز ئېتىبارسىز بولىدىغانلىقىغا دەلىل؛ ئىبنى خۇزەيمە ئەبۇ ھۇرەيرەدىن ئەبۇ ھۇرەيرە رەسۇلۇللاھتىن رىۋايەت قىلغان ھەدىستە رەسۇلۇللاھ: «سۈرە پاتىھەنى ئوقۇمىغان ناماز ئادا بولمايدۇ، دېگەن». پەقەت بىر ئەھۋالدىلا ناماز ئادا بولىدۇ، ئۇ بولسىمۇ، ئىمام رۇكۇغا بارغاندا ئىقتىدا قىلغان كىشى شۇ رەكئەتتە پاتىھەنى ئوقۇماي ئىمام بىلەن سەجدىگە بارىدۇ، بۇ ھەقتە ھەدىس كەلگەنلىكتىن بۇ رەكئەتتە ئۇ كىشىدىن پاتىھە ئوقۇش ساقىت بولىدۇ، چۈنكى پاتىھە قىيامدا تۇرغاندا ئوقۇلىدۇ، ئەمما ئۇ كىشى قىيامغا ئۇلگۇرۇلمىگەن   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5378

 
Hadith   445   الحديث
الأهمية: لعن الله اليهود والنصارى؛ اتَّخَذُوا قبورَ أنبيائهم مساجد


باشتېما:

ئاللاھ تائالا يەھۇدى، ناسارالارغا لەنەت قىلسۇن! ئۇلار پەيغەمبەرلىرىنىڭ قەبرىلىرىنى مەسچىت قىلىۋالدى

عن عائشة -رضي الله عنها- قالت: قال رسول الله -صلى الله عليه وسلم- في مرضه الذي لم يقم منه: «لعن الله اليهود والنصارى؛ اتَّخَذُوا قُبُورَ أنبيائهم مساجد».
قالت: ولولا ذلك لأُبْرِزَ قبره؛ غير أنه خُشِيَ أن يتخذ مسجدًا.

ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا رىۋايەت قىلىپ رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ۋاپات بولۇش ئالدىدا مۇنداق دېگەن: ئاللاھ تائالا يەھۇدى، ناسارالارغا لەنەت قىلسۇن! ئۇلار پەيغەمبەرلىرىنىڭ قەبرىلىرىنى مەسچىت قىلىۋالدى. ئەگەر يۇقارقى ئىشلاردىن ئەندىشە قىلىنمىسا ساھابىلەر رەسۇلۇللاھنىڭ قەۋرىسىنى ئېگىز قىلاتتى، لېكىن ئۇلار قەبرىنى مەسچىت قىلىنىشىدىن ئەندىشە قىلغان

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
بعث الله الرسل لتحقيق التوحيد، وكان أفضلهم وهو النبي -صلى الله عليه وسلم- حريصًا على ذلك، وعلى سد كل وسائل الشرك، وكانت عائشة -رضي الله عنها- هي التي اعتنت بالنبي -صلى الله عليه وسلم- في مرضه الذي توفي فيه، وهى الحاضرة وقت قبض روحه الكريم.
فذكرت أنه في هذا المرض الذي لم يقم منه، خشي أن يتخذ قبره مسجداً، يصلى عنده، فتجر الحال إلى عبادته من دون الله -تعالى-، فقال: "لعن الله اليهود والنصارى؛ اتخذوا قبور أنبيائهم مساجد"، يدعو عليهم، أو يخبر أن الله لعنهم، وهذا يبين أن هذا في آخر حياته، وأنه لم ينسخ، يحذر من عملهم، ولذا علم الصحابة -رضي الله عنهم- مراده؛ فجعلوه في داخل حجرة عائشة، ولم ينقل عنهم، ولا عن من بعدهم من السلف، أنهم قصدوا قبره الشريف ليدخلوا إليه؛ فيصلوا ويدعوا عنده.
حتى إذا تبدلت السنة بالبدعة، وصارت الرحلة إلى القبور، حفظ الله نبيه مما يكره أن يفعل عند قبره؛ فصانه بثلاثة حجب متينة، لا يتسنى لأي مبتدع أن ينفذ خلالها.
574;اللاھ تائالا پەيغەمبەرلەرنى بەندىلىرىگە تەۋھىدنىڭ ھەقىقىتىنى ئۆگىتىش ئۈچۈن ئەۋەتكەن، ئۇلارنىڭ ئەڭ ئەۋزىلى پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمدۇر. ئۇ تەۋھىد ئىشلىرىغا بەك كۆڭۈل بۆلەتتى، ئۈممىتىنى شېرىك ئەقىدىلەرگە ئېلىپ بارىدىغان ھەر قانداق ئىشلاردىن قاتتىق ئاگاھلاندۇراتتى. ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا رەسۇلۇللاھنى ۋاپات بولۇش ئالدىدىكى كېسىلىدە باققان بولۇپ، رەسۇلۇللاھنىڭ ئاخىرىقى تېنىقلىرىدا يېنىدا ئىدى. ئائىشە شۇنداق دەيدۇكى، رەسۇلۇللاھ شۇنداق كېسەل ھالىتىدە قەبرىسىنىڭ كېيىنچە مەسچىت قىلىنىپ، ئۈممىتى ئاللاھ تائالانى قويۇپ قەبرىسىگە ئىبادەت قىلشىدىن ئەنسىرىگەن، شۇ سەۋەبتىن ئىلگىرىكى ئۈممەتلەرنىڭ ئەھۋالىنى ئىبرەت بولسۇن ئۈچۈن بايان قىلىپ بېرىپ مۇنداق دېگەن: ئاللاھ تائالا يەھۇدى، ناسارالارغا لەنەت قىلسۇن! ئۇلار پەيغەمبەرلىرىنىڭ قەبرىسىنى مەسچىت قىلىۋالدى. بۇ سۆز بىلەن ئۇلارغا بەد دۇئا قىلدى، ياكى ئاللاھ تائالانىڭ ئۇلارغا لەنەت قىلغانلىقىنى بايان قىلدى. بۇ ئىش رەسۇلۇللاھنىڭ ئاخىرىقى ھاياتىدا بولغانلىقتىن ئۇنىڭ مەنسۇخ بولمىغانلىقى ئېنىق. رەسۇلۇللاھ ساھابىلەرنى بۇ ئىشتىن ئاگاھلاندۇردى، ئۇلار مەقسەتنى چۈشەنگەنلىكتىن رەسۇلۇللاھنىڭ مۇبارەك جەسىتىنى ئائىشە ئانىمىزنىڭ ھۇجرىسىغا قويغان ۋە ھېچبىر ساھابە ياكى تابىئىنلارنىڭ ئۇ قەبرىنىڭ يېنىغا كىرىپ ناماز ئوقۇغان ۋە ياكى دۇئا قىلغانلىقى نەقىل قىلىنمىدى. ھەتتا سۈننەت ئورنىغا بىدئەتنى چىقىرىۋالغان، قەبرىلەرنى ئۇلۇغلايدىغان زامانلاردىمۇ بىر بىدئەتچىنىڭ بۇ مۇبارەك قەبرە قېشىغا كېلىپ ناماز ئوقۇشى مۇمكىن بولمايدىغان بولۇپ، ئاللاھ تائالا پەيغەمبىرىنىڭ قەبىرىسىنى مۇستەھكەم ئۈچ پاسىل بىلەن ئىبادەت قىلىنىش ۋە چەكلەنگەن ئىشلاردىن ساقلاپ قالغان   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5379

 
Hadith   446   الحديث
الأهمية: ليس مِنَّا من ضرب الْخدُودَ، و شَقَّ الْجيوبَ، ودعا بِدَعْوَى الجاهلية


باشتېما:

يۈزلىرىگە ئۇرۇپ، ياقىلىرىنى يىرتىپ، جاھىلىيەتتىكىدەك نالە-پەرياد قىلغانلار بىزدىن ئەمەس

عن عبد الله بن مسعود -رضي الله عنه- مرفوعًا: «ليس مِنَّا من ضرب الْخُدُودَ، وشَقَّ الْجُيُوبَ، ودعا بِدَعْوَى الجاهلية».

ئابدۇللاھ ئىبنى مەسئۇد رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رەسۇلۇللاھدىن: «يۈزلىرىگە ئۇرۇپ، ياقىلىرىنى يىرتىپ، جاھىلىيەتتىكىدەك نالە-پەرياد قىلغانلار بىزدىن ئەمەس» دېگەنلىكىنى رىۋايەت قىلدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
لله ما أخذ، وله ما أعطى وفي ذلك الحكمة التامة، والتصرف الرشيد، ومن عارض في هذا ومانعه، فكأنما يعترض على قضاء الله وقدره الذي هو عين المصلحة والحكمة، وأساس العدل والصلاح.
ولذا فإن النبي -صلى الله عليه وسلم- ذكر أنه من تسخطَ وجزع من قضاء الله فهو على غير طريقته المحمودة، وسنته المنشودة، إذ قد انحرفت به الطريق إلى ناحية الذين إذا مسهم الشر جزعوا وهلعوا؛ لأنهم متعلقون بهذه الحياة الدنيا فلا يرجون بصبرهم على مصيبتهم ثواب الله ورضوانه.
فهو بريء ممن ضعف إيمانهم فلم يتحمَّلوا وَقْعَ المصيبة حتَّى أَخْرَجَهُم ذلك إلى التسخُّط القلبي والقولي بالنياحة والندب، أو الفعلي كشق الجيوب، ولطم الخدود؛ إحياءً لعادة الجاهلية.
وإنما أولياؤه الذين إذا أصابتهم مصيبة سلَّموا بقضاء الله -تعالى-، وقالوا: {إِنَّا لله و إِنا إليه رَاجعُونَ أولئِكَ عَلَيهِم صَلَوات مِنْ رَبِّهِم وَرَحمَة وَأولئِكَ هُمُ المُهتدُونَ}.
   ومذهب أهل السنة والجماعة، أن المسلم لا يخرج من دائرة الإسلام بمجرد فعل المعاصي وإن كبرت، كقتل النفس بغير حق. ويوجد كثير من النصوص الصحيحة تفيد بظاهرها خروج المسلم من الإسلام؛ لفعله بعض الكبائر، وذلك كهذا الحديث "ليس منا من ضرب الخدود وشق الجيوب" الخ، وأحسن تأويلاتهم ما قاله شيخ الإسلام "ابن تيمية" من أن الإيمان نوعان:
أ- نوع يمنع من دخول النار.
ب- ونوع لا يمنع من الدخول، ولكن يمنع من الخلود فيها.
فمن كَمُل إيمانه وسار على طريق النبي -صلى الله عليه وسلم- وهديه الكامل، فهو الذي يمنعه إيمانه من دخول النار.
   وقال -رحمه الله-: إنّ الأشياء لها شروط وموانع، فلا يتم الشيء إلا باجتماع شروطه وانتفاء موانعه، مثال ذلك إذا رتب العذاب على عمل، كان ذلك العمل موجباً لحصول العذاب ما لم يوجد مانع يمنع من حصوله، وأكبر الموانع، وجود الإيمان، الذي يمنع من الخلود في النار.
574;اللاھنىڭ ئالغىنى ۋە بەرگىنى ئۆزىگە مەنسۇپ بولۇپ، ئۇنىڭدا تولۇق بىر ھىكمەت ۋە ياخشى ئورۇنلاشتۇرۇش بار. بۇ ئىشلارغا ئىتىراز بىلدۈرگۈچى ياكى قارشىلاشقۇچى، ئاللاھ تائالانىڭ تەقدىر قىلغان ئىشلىرىغا ئىتىراز بىلدۈرگەن بولىدۇ، ھالبۇكى ئاللاھنىڭ تەقدىر قىلغان ئىشلىرى مەنپەئەت ۋە ھىكمەتدۇر، ئادالەت ۋە ياخشىلىقنىڭ ئاساسىدۇر. شۇنىڭ ئۈچۈن پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋە سەللەم بۇ ھەدىستە، كىمىكى ئاللاھ تائالانىڭ قازا ۋە قەدىرىگە نارازى بولسا ۋە سەۋرسىزلىك قىلسا رەسۇلۇللاھنىڭ سۈننىتىگە خىلاپ كۆرسەتمىسىگە قارشى ئىش تۇتقان بولىدۇ، توغرا يولدىن چەتنىگەن، يوقسۇزلۇق، كېسەللىك يەتكەندە زارلانغۇچىلارنىڭ، چىدامسىزلارنىڭ يولىنى تۇتقان بولىدۇ، ھەقىقەتەن بۇلار ھاياتى دۇنياغا باغلانغان، يەتكەن مۇسىبەتكە ئاللاھ تائالادىن ساۋاب-ئەجىر كۈتمەيدىغان كىشىلەردۇر. رەسۇلۇللاھ ئىمانى ئاجىز، مۇسىبەتكە سەۋر قىلالمايدىغانلاردىن بىزار، ئۇلار مۇسىبەت يەتكەندە قەلبىدىكى نارازىلىقنى نال-پەرياد، كېيىملىرىنى يىرتىش، يۈزلىرىگە ئۇرۇش ئارقىلىق سىرتىغا چىقىرىدۇ، بۇلار ھەممىىسى جاھىلىيەتنىڭ قىلمىشلىرى. ھالبۇكى ئاللاھ تائالانىڭ دوستلىرى بولسا مۇسىبەت يەتكەندە تەقدىرگە تەن بېرىپ: «بىز ئەلىۋەتتە ئاللاھنىڭ ئىگىدارچىلىقىدىمىز، يەنى ئاللاھنىڭ بەندىلىرىمىز، چوقۇم ئاللاھنىڭ دەرگاھىغا قايتىمىز، دەيدۇ. ئەنە شۇلار پەرۋەردىگارىنىڭ مەغپىرىتى ۋە رەھمىتىگە ئېرىشكۈچىلەردۇر، ئەنە شۇلار ھىدايەت تاپقۇچىلاردۇر» دەيدۇ. ئەھلى سۇننەت مەزھىبىدە مۇسۇلمان گۇناھ ئىشلارنى قىلىش بىلەن، گەرچە ئادەم ئۆلتۈرۈشتەك چوڭ گۇناھ بولسىمۇ ئىسلام دىنىدىن چىقىپ كەتمەيدۇ، يەنى كاپىر بولۇپ كەتمەيدۇ، بۇ ھەقتە كۆپ سەھىھ ھەدىسلەر كەلگەن بولۇپ ئۇ ھەدىسلەرنىڭ يۈزەكى مەنىسىدە بۇنداق چوڭ گۇناھلارنى قىلغانلار ئىسلام دىنىدىن چىقىپ كېتىدىغانلىقى بايان قىلىنغان، شۇلارنىڭ جۈملىسىدىن «مۇسىبەت يەتكەندە يۈزلىرىگە ئۇرۇپ كېيىملىرىنى يىرتىپ يىغلىغانلار بىزدىن ئەمەس» دېگەن ھەدىس ۋە ئۇنىڭدىن باشقىلار. بۇ ھەقتە شەيخۇل ئىسلام ئىبنى تەيمىيە مۇنداق دېگەن: ئىيمان ئىككى تۈرلۈك بولىدۇ، بىرى: ئىيمان ئېيىتقان كىشىنى دوزاخقا كىرىشتىن ساقلاپ قالىدۇ، يەنە بىرى: دوزاختا مەڭگۈ قېلىشتىن ساقلاپ قالىدۇ، ئەمما دوزاخقا كىرىشتىن ساقلاپ قالمايدۇ. بىر كىشىنىڭ ئىيمانى مۇكەممەل بولسا، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ يولىغا تولۇق ئەگىشىپ ماڭغان بولسا، بۇ ئىيمان ئۇ كىشىنى دوزاخقا كىرىشتىن ساقلاپ قالىدۇ. يەنە ئىبنى تەيمىيە مۇنداق دېگەن: ھەر بىر نەرسىنىڭ شەرىت ۋە چەكلىمىلىرى بولىدۇ، شەرىتلىرى تولۇق تېپىلىپ، چەكلىمىلەردىن خالى بولغاندا ئۇ نەرسە مۇكەممەل بولغان بولىدۇ. تۆۋەندە ئۇنىڭغا بىر مىسال ئېلىپ ئۆتەيلى، شەرىئەت بىر گۇناھقا جازا بەلگىلىگەن بولسا، ئۇ گۇناھنى قىلغۇچى جازاغا تارتىلىشى ئۈچۈن بۇنى چەكلەيدىغان چەكلىگۈچى بولماسلىقى كېرەك، ئۇ چەكلىگۈچى بولسىمۇ ئىماندۇر، ئىمان ئىگىسىنى دوزاختا مەڭگۈ قېلىشتىن ساقلايدۇ ۋە چەكلەيدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5380

 
Hadith   447   الحديث
الأهمية: ما صَلَّيْتُ خلف إمام قَطُّ أَخَفَّ صلاة، ولا أَتَمَّ صلاة من النبي -صلى الله عليه وسلم-


باشتېما:

پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامدىنمۇ بەك نامازنى تولۇق ۋە يەڭگىل ئوقۇيدىغان ئىمامنىڭ كەينىدە ناماز ئوقۇپ باقمىدىم

عن أَنَس بن مالك -رضي الله عنه- مرفوعاً: «ما صَلَّيْتُ خلف إمام قَطُّ أَخَفَّ صلاة، ولا أَتَمَّ صلاة من النبي -صلى الله عليه وسلم-».

ئەنەس ئىبنى مالىك رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا تۇتاشقان ھەدىس: «پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامدىنمۇ بەك نامازنى تولۇق ۋە يەڭگىل ئوقۇيدىغان بىر كىشىنىڭ كەينىدە ناماز ئوقۇمىدىم»

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
كان النبي -صلى الله عليه وسلم- يأمر بالتيسير ويدعو إليه بالقول والفعل، ومن التيسير التخفيف في الصلاة مع إعطاء العبادة حقها من الكمال والتمام، فينفي أنس بن مالك أن يكون صلى خلف أي إمام من الأئمة إلا وكانت صلاته خلف الإمام الأعظم -صلى الله عليه وسلم- أخف، بحيث لا يشق على المأمومين، فيخرجون منها وهم فيها راغبون.
ولا أتَمَّ من صلاته، فقد كان يأتي بها -صلى الله عليه وسلم- كاملة، فلا يخل بها، بل يكملها بالمحافظة على واجباتها ومستحباتها، وهذا من آثار بركته -صلى الله عليه وسلم-.
662;ەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام سۆز - ھەركەتلەردە ئاسان ۋە يەڭگىل بولۇشقا بۇيرىيتتى، ئىبادەتكە ئۆز ھەققىنى بېرىپ، مۇكەممەل ۋە تولۇق ئادا قىلىش بىلەن بىرگە، نامازنى يەڭگىل ئوقۇش شۇنىڭ جۈملىسىدىندۇر، ئەنەس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامدىن باشقا ھەرقانداق ئىمامنىڭ نامىزىدىن يەنىلا ھەممىدىن كاتتا ئىمام پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ نامىزىنىڭ يەڭگىل ئىكەنلىكى، نامازغا ئەگەشكەنلەرگە ھەرگىز ئېغىر كەلمەيدىغانلىقى، ئۇلارنىڭ نامازدىن يەنە ناماز ئوقۇشقا ئىنتىلىپ تارقىلىدىغانلىقىنى بايان قىلدى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام نامازنى ۋاجىپ ۋە مۇستەھەبلىرى بىلەن ھېچ كەمچىللىك سادىر بولمىغىدەك مۇكەممەل، تولۇق ئادا قىلاتتى، بۇمۇ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ بەركىتىنىڭ تەسىرىدۇر   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5381

 
Hadith   448   الحديث
الأهمية: أكانت المصافحة في أصحاب رسول الله -صلى الله عليه وسلم-؟ قال: نعم


باشتېما:

پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ساھابىلىرى قول ئېلىشىپ كۆرۈشەمتى؟ دېسەم، ئۇ: «ھەئە» دېدى

عن أبي الخطاب قتادة، قال: قُلْتُ لأَنَسٍ: أكَانَتِ المصَافَحَةُ في أصْحَابِ رسولِ الله -صلى الله عليه وسلم-؟، قَالَ: نَعَم.

ئەبۇ خەتتاب قەتادەنىڭ مۇنداق دېگەنلىكى رىۋايەت قېلىنىدۇ، مەن ئەنەس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇغا: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ساھابىلىرى قول ئېلىشىپ كۆرۈشەمتى؟ دېسەم، ئۇ: «ھەئە» دېدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
قوله: أكانت المصافحة في أصحاب رسول الله، أي: ثابتة وموجودة فيهم حال ملاقاتهم بعد السلام زيادة للمودة والإكرام، والمصافحة تكون باليد اليمنى، وإذا حصل ذلك فإنه يغفر لهما قبل أن يفترقا، وهذا يدل على فضيلة المصافحة إذا لاقاه، وهذا إذا كان لاقاه ليتحدث معه أو ما أشبه ذلك، أما مجرد الملاقاة في السوق فما كان هذا من هدي الصحابة، يعني إذا مررت بالناس في السوق يكفي أن تسلم عليهم.
585;اۋىنىڭ: پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ ساھابىلىرى قول ئېلىشىپ كۆرۈشەمتى؟دېگەن سۆزى: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ساھابىلىرى بىر-بىرى بىلەن ئۇچراشقاندا سالاملىشىپ بولغاندىن كېيىن دوستلۇقنى زىيادە قىلىش، ۋە بىر-بىرىنى ھۆرمەت قېلىش ئۈچۈن قول ئېلىشىپ كۆرۈشەمتى؟دېگەندىن ئىبارەت بولۇپ، كۆرۈشۈش ئوڭ قول بىلەن بولىدۇ، قول ئېلىشىپ كۆرۈشسە ئۇلار ئايرىلىشتىن ئىلگىرى ئۇلارنىڭ خاتالىقى ئەپۇ قېلىنىدۇ، بۇ ئۇچراشقان ۋاقىتتا قول ئېلىشىپ كۆرۈشۈشنىڭ ئارتۇقچىلىقىنى بىلدۈرىدۇ، بۇنداق قېلىش ئۇچرىشىپ ئۆز-ئارا سۆزلىشىپ ياكى بىرگە تۇرغاندا بولىدۇ، ئەمما بازارلاردا ئۇچراشقاندا ساھابىلەر ئۇنداق كۆرۈشمەيتتى، سالام قىلىپلا كېتىۋەرسەڭ بولىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   بۇخارى"سەھىھۇل بۇخارى"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5384

 
Hadith   449   الحديث
الأهمية: إني لَأُصَلِّي بكم، وما أُرِيدُ الصلاة، أُصَلِّي كيف رأيت رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يصَلِّي


باشتېما:

مەن سىلەرگە ئىمام بولۇپ ناماز ئوقۇپ بېرىمەن، لېكىن مەقسىدىم ناماز ئوقۇش ئەمەس. رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ قانداق ناماز ئوقۇغانلىقىنى كۆرگۈنۈم بويۇنچە ناماز ئوقۇپ بېرىش

عن أبي قِلابَةَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ الْجَرْمِيِّ الْبَصْرِيِّ قال: «جاءنا مالك بن الْحُوَيْرِث في مسجدنا هذا، فقال: إني لَأُصَلِّي بكم، وما أُرِيدُ الصلاة، أُصَلِّي كيف رأيت رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يُصَلِّي، فقلت لأبي قِلَابَةَ كيف كان يُصَلِّي؟ فقال: مثل صلاة شيخنا هذا، وكان يَجْلِسُ إذا رفع رأسه من السجود قبل أن يَنْهَضَ».
أراد بشيخهم: أبا بُرَيد، عمرو بن سلمة الجرمي.

ئەبى قىلابە ئابدۇللاھ ئىبنى زەيد ئەلجەرمى ئەلبەسرى بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: مالىك ئىبنى ھۇۋەيرىس بىزنىڭ مۇشۇ مەسچىتىمىزگە كېلىپ: مەن سىلەرگە ئىمام بولۇپ ناماز ئوقۇپ بېرىمەن، لىكىن مەقسىدىم ناماز ئوقۇش ئەمەس. رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ قانداق ناماز ئوقۇغانلىقىنى كۆرگەن بولسام شۇنداق ناماز ئوقۇپ بېرىش، دېدى. ئەييۇب ئەبۇ قىلابىگە: ئۇ قانداق ناماز ئوقۇيتتى؟ دېسەم. ئەبۇ قىلابە: بىزنىڭ مۇشۇ ئاقساقىلىمىز «ئەمرۇ ئىبنى سەلەمە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ» غا ئوخشاش، سەجدىدىن بېشىنى كۆتۈرۈپ ئورنىدىن تۇرۇشتىن ئىلگىرى بىر ئاز ئولتۇرۋىتەتتى، دېدى. شەيخىدىن مەقسەت: ئەبۇ بۇرەيد ئەمرۇ ئىبنى سەلەمە ئەلجۇرمى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
يقول أبو قلابة: جاءنا مالك بن الحويرث -رضي الله عنه- أحد الصحابة في مسجدنا، فقال: إني جئت إليكم لأصلي بكم صلاةً قصدت بها تعليمكم صلاة النبي -صلى الله عليه وسلم- بطريقة عملية؛ ليكون التعليم بصورة الفعل أقرب وأبقى في أذهانكم،
فقال الراوي عن أبي قلابة: كيف كان مالك بن الحويرث الذي علمكم صلاة النبي -صلى الله عليه وسلم- يصلى؟
فقال: مثل صلاة شيخنا أبي يزيد عمرو بن سلمة الجرمي، وكان يجلس جلسة خفيفة إذا رفع رأسه من السجود للقيام، قبل أن ينهض قائماً.
574;ەبۇ قەلابە مۇنداق دەيدۇ: ساھابە مالىك ئىبنى ھۇۋەيرىس مەسچىتكە كىرىپ بىزگە مۇنداق دېدى: مەن سىلەرگە رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ قانداق ناماز ئوقۇغانلىقىنى ئەمەلىي ئۈگۈتۈپ قوياش ئۈچۈن بىر ناماز ئوقۇپ بىرەي، سىلەر ئۇنى ئېسىڭلاردا ياخشى ساقلىۋالغايسىلەر. ئەبۇ قەلابىدىن رىۋايەت قىلغان كىشى: سىلەرگە مالىك ئىبنى ھۇۋەيرىس رەسۇلۇللاھنىڭ نامىزىنى قانداق كۆرسەتتى دېگەندە، ئۇ: بىزنىڭ بۇ ئاقساقىلىمىز ئەبۇ يەزىد ئەمرۇ ئىبنى سەلەمە ئەلجۇرمىنىڭ نامىزىغا ئوخشاش ئوقۇپ بەردى، ئۇ سەجدىدىن بېشىنى كۆتۈرۈپ ئىككىنچى رەكەتكە تۇرۇشتىن بۇرۇن بىر ئاز ئولتۇرۇپ ئاندىن قوپاتتى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   بۇخارى"سەھىھۇل بۇخارى"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5391

 
Hadith   450   الحديث
الأهمية: فلولا صَلَّيْتَ بِسَبِّحِ اسم ربك الأعلى، والشمس وَضحَاهَا، والليل إذا يغشى؟ فإنه يصَلِّي وراءك الكبير والضعيف وذو الحاجة


باشتېما:

سەببىھىسمە، ۋەششەمسى، ۋەللەيلى سۈرىلىرىنى ئوقۇپ بەرسەڭچۇ! چۈنكى ئارقاڭدا ياشانغان، ئاجىز ئالدىراش كىشلەر بار، دېگەن

عن جابر بن عبد الله -رضي الله عنهما- «أن مُعَاذَ بْنَ جَبَل: كان يُصَلِّي مع رسول الله -صلى الله عليه وسلم- العِشاء الآخرة، ثم يرجع إلى قومه، فيُصَلِّي بهم تلك الصلاة ...».
وفي رواية: أن النبي -صلى الله عليه وسلم- قال لِمُعَاذٍ: «فلولا صَلَّيْتَ بِسَبِّحِ اسم ربك الأعلى، والشمس وَضُحَاهَا، والليل إذا يغشى، فإنه يُصَلِّي وراءك الكبير والضعيف وذو الحاجة».

جابىر ئىبنى ئابدۇللاھ رەزىيەللاھ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىپ مۇنداق دىگەن، مۇئاز ئىبنى جەبەل رەسۇلۇللاھ بىلەن خۇپتەن نامىزىنى بىللە ئوقۇپ مەھەللىسىگە قايتقاندا كىشىلەرگە ئىمام بولۇپ يەنە قايتا ناماز ئوقۇپ بىرەتتى. يەنە بىر رىۋايەتتە رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇئازغا: سەببىھىسمە، ۋەششەمسى، ۋەللەيلى سۈرىلىرىنى ئوقۇپ بەرسەڭچۇ! چۈنكى ئارقاڭدا ياشانغان، ئاجىز ئالدىراش كىشلەر بار، دېگەن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
كانت منازل بني سَلِمة، جماعة مُعَاذ بْن جَبَل الأنصاري في طرف المدينة، وكان مُعَاذ -رضي الله عنه- شديد الرغبة في الخير، فكان يحرص على شهود الصلاة مع النبي -صلى الله عليه وسلم-، لمحبته له ورغبته في التعلم، ثم بعد أن يؤدي الفريضة خلف النبي -صلى الله عليه وسلم-، يَخرج إلى قومه فيصلي بهم تلك الصلاة، فتكون نافلة بحقه، فريضة بحق قومه، وكان ذلك بعلم النبي -صلى الله عليه وسلم-، فيقره عليه، لكنه أطال القراءة مرة، والشرع الإسلامي يتصف بالسماحة واليسر وعدم التشديد؛ لأن التشديد والتعسير من مساوئهما التنفير.
ولما بلغ النبي -صلى الله عليه وسلم- أن مُعاذاً يطيل القراءة أرشده إلى التخفيف مادام إماماً، وضرب له مثلا بقراءة متوسط المُفَصّل "سبح اسم ربك الأعلى"، "والشمس وضحاها"، "والليل إذا يغشى"؛ لأنه يأتم به الكبار المسنون، والضعفاء، وأصحاب الحاجات ممن يشق عليهم التطويل، فيحسن الرفق بهم ومراعاتهم بالتخفيف، أما إذا كان المسلم يصلي وحده، فله أن يطول ما شاء.
605;ۇئاز ئىبنى جەبەلنىڭ جامائىتى بولغان بەنى سەلەمە جەمەتىنىڭ ئۆيلىرى مەدىنە سىرتىدا ئىدى، مۇئاز ساۋابلىق ئىشلارغا ناھايىتى ھېرىسمەن كىشى بولۇپ، ئۇ ئۈگۈنۈش مەقسىتىدە ۋە رەسۇلۇللاھنى ناھايىتى ياخشى كۆرگەنلىكتىن رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمگە ئىقتىدا قىلىپ ناماز ئوقۇشقا بەك ھېرىسمەن ئىدى، رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم بىلەن پەرز نامازنى ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن شۇ نامازنىڭ ئۆزىنى قەمىگە ئىمام بولۇپ ئوقۇپ بىرەتتى. مۇئاز نەپلە ئوقۇغان، قەۋمى بولسا پەرز ئوقۇغان ئاساستا بولاتتى، بۇ ۋەقەلەرنى رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم بىلىپ توغرا سانىغان ئىدى. لېكىن ئۇ بىر قېتىملىق نامازدا قىرائەتنى ئۇزۇن ئوقۇدى، ئىسلام شەرىئىتى قولايلىق، كەڭرىچىلىك ۋە ئاسايىشلىق ئۈستىگە قۇرۇلغان، چۈنكى جاپا-مۇشەققەت، ئېغىرچىلىق ئىنساننى نەپرەتلەندۈرىدۇ. رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇئازنىڭ نامازنى ئۇزۇن ئوقۇشىدىن خەۋەردار بولغاندا مۇئازنى نامازدا قىسقا سۈرىلەرنى ئوقۇشقا بۇيرۇپ ئورتاھال سۈرىلەردىن ئوقۇشنى مېسال ئېلىپ بەردى، سەببىھىسمە، ۋەششەمسى، ۋەللەيلى دەك سۈرىلەر، چۈنكى جامائەت ئىچىدە ياشانغان، ئاجىز، ئىھتىياج ئىگىلىرى بار، ئۇلارغا نامازدا ئۇزۇن تۇرۇش قىيىن كىلىدۇ، شۇ سەۋەبتىن نامازنى قىسقا ئوقۇش كېرەك، ئەمما يالغۇز ئوقۇغان كىشى قانچە ئۇزۇن ئوقۇسا ئۇ دۇرۇس. «قۇرئان سۈرىلىرى ئۇزۇن مۇپەسسەل، سۈرە ھۇجراتتىن سۈرە ئەممىگىچە، ئورتاھال مۇپەسسەل، سۈرە ئەممەدىن سۈرە ۋەززۇھاغىچە قىسقا مۇپەسسەل سۈرە ۋەززۇھادىن سۈرە ناسقىچە دەپ ئۈچكە بۆلۈنىدۇ»

 

Grade And Record التعديل والتخريج
 
سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5392

 
Hadith   451   الحديث
الأهمية: من اغتسل يوم الْجمعَةِ غسل الجنابة، ثم راح في الساعة الأولى فكأنما قرّب بَدَنَة، ومن راح في الساعة الثانية فكأنما قرَّب بقرة


باشتېما:

كىمىكى جۈمە كۈنى مۇكەممەل غۇسلى قىلىپ نامازنىڭ دەسلەپكى ۋاقتىدا «جۈمەگە» بارسا بىر تۆگە قۇربانلىق قىلغاندەك بولىدۇ، ئىككىنچى سائەتتە بارسا بىر كالا قۇربانلىق قىلغاندەك بولىدۇ

عن أبي هُرَيْرة -رضي الله عنه- عن النبي -صلى الله عليه وسلم- قال: «من اغتسل يوم    الْجُمُعَةِ غسل الجنابة، ثم راح في الساعة الأولى فكأنما قرّب بَدَنَة، ومن راح في الساعة الثانية فكأنما قرَّب بقرة، ومن راح في الساعة الثالثة فكأنما قرَّب كَبْشا، ومن راح في الساعة الرابعة فكأنما قرَّب دَجَاجَةً، ومن راح في الساعة الخامسة فكأنما قرَّب بَيْضة، فإذا خرج الإمام حضرت الملائكة يستمعون الذِّكْرَ».

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىپ رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھۇ ۋەسەللەم مۇنداق دېگەن: كىمىكى جۈمە كۈنى مۇكەممەل غۇسلى قىلىپ بىرىنچى سائەتتە «جۈمەگە» بارسا بىر تۆگە قۇربانلىق قىلغاندەك بولىدۇ، ئىككىنچى سائەتتە بارسا بىر كالا قۇربانلىق قىلغاندەك بولىدۇ، ئۈچىنچى سائەتتە بارسا مۈڭگۈزلۈك بىر قوچقار قۇربانلىق قىلغاندەك بولىدۇ، تۆرتىنچى سائەتتە بارسا بىر توخۇ قۇربانلىق قىلغاندەك بولىدۇ، كىمىكى بەشىنچى سائەتتە بارسا بىر تال تۇخۇم سەدىقە قىلغاندەك بولىدۇ، ئىمام خۇتبىگە چىققاندا مالائىكىلەرمۇ كېلىپ خۇتبە ئاڭلايدۇ

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
يبين النبي -صلى الله عليه وسلم- فضل الاغتسال والتبكير إلى الجمعة، ودرجات الفضل في ذلك، فذكر أن من اغتسل يوم الجمعة قبل الذهاب إلى الصلاة، ثم ذهب إليها في الساعة الأولى، فله أجر من قرب بعيرًا ذبحه وتصدق به تقربًا إلى الله ومن راح بعده في الساعة الثانية فكأنما قرب -أي أهدى- بقرة.
ومن راح في الساعة الثالثة فكأنما قرب كبشاً ذا قرنين، وغالباً يكون أفضل الأكباش وأحسنها.
ومن راح في الساعة الرابعة فكأنما قرب دجاجة.
ومن راح في الساعة الخامسة، فكأنما قرب بيضة.
فإذا خرج الإمام للخطبة والصلاة؛ انصرفت الملائكة الموكلون بكتابة القادمين إلى سماع الذكر، فمن أتى بعد انصرافهم، لم يكتب من المقَرِّبين.
576;ۇ ھەدىستە رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم جۈمە كۈنىدە يۇيۇنۇش، جۈمە نامىزىغا بۇرۇن بېرىش ۋە ئۇنىڭدىكى ھەر بىر سائەتنىڭ پەزىلىتىنى بايان قىلىپ بەرگەن، قانداق بىر كىشى نامازغا بېرىشتىن ئىلگىرى يۇيۇنۇپ، دەسلەپكى بىرىنچى سائەتلەردە نامازغا بارسا، ئاللاھ تائالانىڭ رازىلىقىنى كۆزلەپ تۆگە قۇربانلىق قىلىپ سەدىقە قىلغاننىڭ ساۋابىغا ئىرىشىدۇ، ئىككىنچى سائەتتە بارغان كىشى كالا قۇربانلىق قىلغاننىڭ ساۋابىغا ئىرشىدۇ، ئۈچىنچى سائەتتە بارغان كىشى قوينىڭ ئەڭ ئېسىلى ۋە ياخشىسى بولغان مۈڭگۈزلۈك قوچقار قۇربانلىق قىلغاننىڭ ساۋابىغا ئىرىشىدۇ، تورتىنچى سائەتتە بارغان كىشى توخۇ قۇربانلىق قىلغاننىڭ ساۋابىغا ئىرشىدۇ، بەشىنچى سائەتتە بارغان كىشى تۇخۇم سەدىقە قىلغاننىڭ ساۋابىغا ئىرشىدۇ، ئىمام خۇتبە ۋە ناماز ئوقۇش ئۈچۈن چىققاندا بۇرۇن كەلگەنلەرنى يازىدىغان پەرىشتىلەر يېزىشتىن توختاپ مەسچىت ئىچىگە كىرىپ كېتىدۇ. كېچىككەنلەر يۇقىرىدىكى پەزىلەت ئىگىلىرىنىڭ قاتارىدا يېزىلمايدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5393

 
Hadith   452   الحديث
الأهمية: نَعَى النبي -صلى الله عليه وسلم- النَّجَاشِيَّ في اليوم الذي مات فيه، خرج بهم إلى المصلَّى، فصفَّ بهم، وكَبَّرَ أَرْبَعاً


باشتېما:

نەجاشى ئۆلۈپ كەتكەن كۈنى ئۇنىڭ ئۆلۈم خەۋىرى رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمگە يەتكۈزۈلدى. رەسۇلۇللاھ ساھابىلەرنى مەيدانغا ئېلىپ چىقىپ، كەينىدىكى سەپلەرنى رۇسلىدى، تۆت تەكبىر بىلەن ئۇنىڭ نامىزىنى چۈشۈردى

عن أبي هريرة -رضي الله عنه- قال: «نَعَى النبيُّ -صلى الله عليه وسلم- النَّجَاشِيَّ في اليوم الذي مات فيه، خرج بهم إلى المصلَّى، فصفَّ بهم، وكَبَّرَ أَرْبَعاً».

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇنداق دېگەن: نەجاشى ئۆلۈپ كەتكەن كۈنى ئۇنىڭ ئۆلۈم خەۋىرى رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمگە يەتكۈزۈلدى. رەسۇلۇللاھ ساھابىلەرنى مەيدانغا ئېلىپ چىقىپ، كەينىدىكى سەپلەرنى رۇسلىدى، تۆت تەكبىر بىلەن ئۇنىڭ نامىزىنى چۈشۈردى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
النجاشي ملك الحبشة له يد كريمة على المهاجرين إليه من الصحابة، حين ضيَّقت عليهم قريش في مكة، وقبل إسلام أهل المدينة فأكرمهم، ثم قاده حسن نيته، واتباعه الحق، وطرحه الكبر إلى أن أسلم، فمات بأرضه، ولم ير النبي -صلى الله عليه وسلم-.
فلإحسانه إلى المسلمين، وكبر مقامه، وكونه بأرض لم يصَلَّ عليه فيها أخبر النبي -صلى الله عليه وسلم- أصحابه بموته في ذلك اليوم الذي مات فيه، وخرج بهم إلى المصلَّى؛ تفخيمًا لشأن النجاشي، وإشهارًا لإسلامه، وإعلانًا لفضله، ومكافأةً له لما صنع بالمهاجرين، وطلبًا لكثرة الجمع في الصلاة عليه، فصف بهم، وصلى عليه وكبر في تلك الصلاة أربع تكبيرات، شفاعة له عند الله -تعالى-.
606;ەجاشى ھەبەشىستاننىڭ پادىشاھى بولۇپ ساھابىلەردىن بىر تۈركۈملىرى مەككە مۇشرىكلىرىنىڭ زۇلۇمىدىن قېچىپ ھەبەشىستانغا ھىجرەت قىلىپ بارغاندا ئۇلارنى ياخشى كۈتىۋالغان، بۇ ۋاقىتتا مەدىنە ئەھلىدىن بىر كىشى مۇسۇلمان بولمىغان ئىدى، ئۇنىڭ ياخشى نىيىتى ۋە چوڭچىلىق قىلماي ھەقكە ئەگىشىشى ئىسلام دىنىنى قوبۇل قىلىشقا ئېلىپ باردى، ئۇ رەسۇلۇللاھنى كۆرمەستىن ئۆز يۇرتىدىلا ۋاپات بولدى. مۇسۇلمانلارغا ياخشىلىق قىلغانلىقى، كاتتا ماقامى ۋە ئۇ يەردە ئۇنىڭغا بىر كىشىنىڭ جىنازا نامىزى ئوقۇمىغانلىقتەك ئەھۋاللارنى كۆزدە تۇتۇپ، رەسۇلۇللاھ ئۇنىڭ ئۆلۈم خەۋىرىنى شۇ كۈنىنىڭ ئۆزىدە ساھابىلەرگە يەتكۈزدى ۋە ئۇنىڭ جىنازا نامىزىنى ئوقۇيدىغانلىقىنى بىلدۈردى، نەجاشىينىڭ ھۆرمىتىنى قىلىپ، مۇسۇلمان بولغانلىقىنى كىشىلەرگە ئۇقتۇرۇپ، مۇسۇلمانلارغا قىلغان ياخشىلىقىغا جاۋاب قايتۇرۇش يۈزىسىدىن رەسۇلۇللاھ ساھابىلەرنى مەيدانغا يىغدى، ئۇلارنىڭ سەپلىرىنى رۇسلىغاندىن كېيىن تورت تەكبىر بىلەن ئۇنىڭ غىيابىي جنازا نامىزىنى ئوقۇدى، بۇ ناماز ئۇنىڭ ئۈچۈن ئاللاھ تائالانىڭ ھوزۇرىدا شاپائەت بولىشىنى ئۈمىت قىلدى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5396

 
Hadith   453   الحديث
الأهمية: كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يَخْطبُ خطْبَتَيْنِ وهو قائم، يفصل بينهما بجلوس


باشتېما:

رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھۇ ۋەسەللەم جۈمە كۈنىدە ئۆرە تۇرۇپ ئىككى خۇتبە ئوقۇيتتى، ئارىسىنى قىسقىغىنا ئولتۇرۇش بىلەن ئايرىۋېتەتتى

عن عبد الله بن عُمر بن الخطاب -رضي الله عنهما- قال: «كان النبي -صلى الله عليه وسلم- يخطب خطبتين يقعد بينهما» وفي رواية لجابر - رضي الله عنه-: «كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يَخْطُبُ خُطْبَتَيْنِ وهو قائم، يفصل بينهما بجلوس».

ئابدۇللاھ ئىبنى ئۆمەر ئىبنى خەتتاب رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم جۈمە كۈنىدە ئىككى خۇتبە ئوقۇيتتى، ئارىسىدا ئولتۇراتتى. جابىر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلغان ھەدىستە: رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھۇ ۋەسەللەم جۈمە كۈنىدە ئۆرە تۇرۇپ ئىككى خۇتبە ئوقۇيتتى، ئارىسىنى قىسقىغىنا ئولتۇرۇش بىلەن ئايرىۋېتەتتى، دېگەن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
يوم الجمعة مجمع كبير شامل لأهل البلد كلهم، ولذا كان النبي -صلى الله عليه وسلم- من حكمته يخطب الناس يوم الجمعة خطبتين، يوجههم فيهما إلى الخير، ويزجرهم عن الشر وكان يأتي بالخطبتين وهو قائم على المنبر؛ ليكون أبلغ في تعليمهم ووعظهم، ولما في القيام من إظهار قوة الإسلام وأبهته.
فإذا فرغ من الخطبة الأولى، جلس جلسة خفيفة؛ ليستريح، فيفصل الأولى عن الثانية، ثم يقوم فيخطب الثانية؛ لئلا يتعب الخطيب، ويمل السامع.
580;ۈمە كۈنى بولسا بىر يۇرۇتتىكى ئومۇمى مۇسۇلمانلارنىڭ يىغىلىدىغان ۋە توپلىنىدىغان بىر كۈن، شۇنىڭ ئۈچۈن رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مەلۇم بىر ھىكمەت بىلەن ئۇ كۈندىكى خۇتبىنى ئىككىگە بۆلۈپ ئوقۇغان، ئۇنىڭدا مۇسۇلمانلارنى ياخشىلىققا قىزىقتۇرىدىغان، يامانلىقتىن توسىدىغان ئىدى. رەسۇلۇللاھ خۇتبىنى مۇنبەردە ئۆرە تۇرۇپ ئوقۇيتتى، ئۆرە تۇرۇپ ۋەئز -نەسىھەت ۋە تەلىم-تەربىيە قىلغاندا، ئىسلامنىڭ كۈچ-قۇۋۋىتىنى ۋە ھەيۋىتىنى نامايەن قىلغىلى بولاتتى. بىرىنچى خۇتبىنى ئوقۇپ بولغاندا ئۆزىنىمۇ چارچاتماي، جامائەتنىمۇ مالال قىلماستىن، ئارام ئېلىش ئۈچۈن بىر ئاز ئولتۇرۇپ، ئىككى خۇتبىنىڭ ئارسىنى بۆلىۋىتەتتى، ئاندىن تۇرۇپ ئىككىنچى خۇتبىنى سۆزلەيتتى   --  ھەدىس ئىككىلا ئىسناد بىلەن سەھىھ   →   بەيھەقى"شۆئەبىل ئىمان"(ئىمان شاخچىلىرى)ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5399

 
Hadith   454   الحديث
الأهمية: البخيل من ذكرت عنده، فلم يصل علي


باشتېما:

مېنىڭ ئىسمىم تىلغا ئېلىنسا، ماڭا دۇرۇت ئوقۇمىغان كىشى ھەقىقى بېخىل كىشىدۇر

عن علي بن أبي طالب -رضي الله عنه- عن النبي -صلى الله عليه وسلم- قال: «البَخِيلُ مَنْ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ، فَلَمْ يصَلِّ عَلَيَّ».

ئەلى ئىبنى ئەبى تالىب رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلغان ھەدىستە، پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇنداق دېگەن: مېنىڭ ئىسمىم تىلغا ئېلىنسا، ماڭا دۇرۇت ئوقۇمىغان كىشى ھەقىقى بېخىل كىشىدۇر

Esin Hadith Caption Arabic


"البخيل" أي: الكامل في البخل، "من ذُكرت عنده" أي: ذُكر اسمي بمسمع منه، "فلم يصل علي"؛ لأنه بامتناعه من الصلاة عليه قد شح وامتنع من أداء حق يتعين عليه أداؤه، ولأنه بخل على نفسه حين حرمها صلاة الله عليه عشراً إذا هو صلى واحدة، فهو كمن أبغض الجود حتى لا يحب أن يجاد عليه، شبه تركه الصلاة عليه ببخله بإنفاق المال في وجوه البر.

726;ەدىستە «بىخىل» دەپ كەلگەن بۇ سۆز، ھەقىقى بىخىل؛ مېنىڭ ئىسمىم قۇلاق تۈۋىدە تىلغا ئېلىنسىمۇ ماڭا دۇرۇت سالام يوللىمىغان كىشى دېگەن مەنىدە. چۈنكى ئۇ كىشى رەسۇلۇللاھقا دۇرۇت-سالام يوللاشتەك بىر مەسئۇلىيەت ۋە مەجبۇرىيتىنى ئادا قىلمىغان بىخىلدۇر. يەنە ئۇ ئۆزىگىمۇ بىخىللىق قىلغان بولىدۇ. چۈنكى رەسۇلۇللاھقا بىر قېتىم دۇرۇت يوللاش ئارقىلىق ئاللاھ تائالانىڭ ئۇ كىشىگە چۈشىدىغان 10 رەھمىتىنى توسۇپ قالغان بولىدۇ. بۇ بىر كىشىگە ئوخشاشكى، خەيرى-ساخاۋەتنى ياخشى كۆرمەيدىغان، يەنى رەسۇلۇللاھقا دۇرۇت يوللىماسلىقنى، ياخشىلىق يوللىرىدا پۇل-مال چىقىم قىلمايدىغان بېخىل ئادەمگە ئوخشاتقان   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   تىرمىزىي"سۈنەن تىرمىزى"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5403

 
Hadith   455   الحديث
الأهمية: السفر قطعة من العذاب


باشتېما:

سەپەر ئازابتىن بىر پارچە

عن أبي هريرة -رضي الله عنه- مرفوعاً: «السفر قطعة من العذاب، يمنع أحدكم طعامه وشرابه ونومه، فإذا قضى أحدكم نَهْمَتَهُ من سفره، فليُعَجِّلْ إلى أهله».

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلغان ھەدىستە رەسۇلۇللاھ مۇنداق دېگەن: سەپەر ئازابتىن بىر پارچە، ئۇ سىلەرنىڭ يېمەك-ئىچمىكىڭلاردىن ۋە ئۇيقۇڭلاردىن توسىدۇ، بىرىڭلار سەپەردىكى مەقسىدىنى ئادا قىلسا ئۆيىگە قايتىشقا ئالدىرىسۇن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
يبين النبي صلى الله عليه وسلم في هذا الحديث أنّ (السفر قطعة من العذاب) أي: جزء منه، والمراد بالعذاب: الألم الناشئ عن المشقة؛ لما يحصل في الركوب والمشي من ترك المألوف.
وأنّ: (يمنع أحدكم نومه وطعامه وشرابه) أي: يمنعه كمالها ولذيذها؛ لما فيه من المشقة والتعب ومقاساة الحر والبرد والخوف ومفارقة الأهل والأصحاب وخشونة العيش، لأن المسافر مشغول البال، ولا يأكل ويشرب كطعامه وشربه العادي في أيامه العادية، وكذلك في النوم، فإذا كان كذلك، فليرجع الإنسان إلى الراحة إلى أهله وبلده؛ ليقوم على أهله بالرعاية والتأديب وغير ذلك.
585;ەسۇلۇللاھنىڭ «سەپەر ئازابتىن بىر پارچە» دېگىنى، ئازابنىڭ بىر قىسمى دېگەن مەنىدە. بۇ يەردىكى ئازابتىن مەقسەت جاپادىن تۇغۇلغان ئازاب كۆزدە تۇتۇلغان، كىشى ئۆزى كۆنگەن ئادەتلىرىنى تاشلاپ، ئۇلاققا مىنىپ، ئۇنىڭدىن چۈشۈش جاپالىرى مەقسەت قىلىنغان. «ئۇ سىلەرنىڭ يېمەك-ئىچمىكىڭلاردىن ۋە ئۇيقۇڭلاردىن توسىدۇ» دېگەن ئىبارىنىڭ مەنىسى: مۇكەممەل، ئازادە ھوزۇرلۇنۇشنى توسىدۇ، چۈنكى ئۇ سەپەردە قىيىنچىلىق، چارچاش، ئىسسىق-سوغۇق، ئەندىشە، دوسلار ۋە ئائىلىدىن ئايرىلىش، يرىك تۇرمۇش ئارقىلىق جاپادا بولىدۇ، زىھنى سەپەردىكى مۇھىم ئىشلار بىلەن مەشغۇل بولىدۇ، ئادەتتىكى كۈنلەردەك يەپ-ئىچىپ، ئارام ئېلىپ قىلالمايدۇ، ئۇيقۇ ئىشلىرىمۇ ھەم شۇنداق، ئەھۋال بۇنداق بولغانىكەن، سەپەردىكى ئىشلىرى تۈگىكەن ھامان، ئائىلە، بالا-چاقىلىرىنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئېلىش ئۈچۈن يۇرتىغا قايتىشقا ئالدىرىسۇن، دېگەن مەنىدە. «بىرىڭلار سەپەردىكى مەقسىدىنى ئادا قىلسا ئۆيىگە قايتىشقا ئالدىرىسۇن» دېگىنى، سەپەردىكى مەقسەت، ئىھتىياج، دېگەن مەنىدە   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5404

 
Hadith   456   الحديث
باشتېما:

كىمىكى بىر مۇسۇلماننىڭ ھەققىنى قەسەم بىلەن ناھەق يىۋالسا، ئاللاھ تائالا ئۇ كىشىنى دوزاخقا مەھكۇم قىلىپ، ئۇنى جەننەتتىن مەھرۇم قىلىدۇ

عن أبي أمامة إياس بن ثعلبة الحارثي -رضي الله عنه- مرفوعاً: «من اقْتَطَعَ حَقَّ امرئٍ مسلم بيمينه، فقد أَوْجَبَ اللهُ له النارَ، وحَرَّمَ عليه الجنةَ» فقال رجل: وإن كان شيئا يسيرا يا رسول الله؟ فقال: «وإنْ قَضِيبًا من أَرَاكٍ».

ئەبى ئۇمامە ئىياس ئىبنى سەئلەبە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلغان ھەدىستە، رەسۇلۇللاھ مۇنداق دېگەن: كىمىكى بىر مۇسۇلماننىڭ ھەققىنى قەسەم بىلەن ناھەق يېۋالسا، ئاللاھ تائالا ئۇ كىشىنى دوزاخقا مەھكۇم قىلىپ، ئۇنى جەننەتتىن مەھرۇم قىلىدۇ دېگەندە، ساھابىلەردىن بىر كىشى: ئى رەسۇلۇللاھ! گەرچە ئاز نەرسە بولسىمۇ شۇنداق بولامدۇ؟ دەپ سورايدۇ. رەسۇلۇللاھ: ئاراك دەرىخىدىن بىر تال ھاسا چاغلىق نەرسە بولسىمۇ شۇنداق بولىدۇ، دېدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
أخبر رسول الله صلى الله عليه وسلم أنه من أخذ حق مسلم بحلف على وجه الكذب بغير حق؛ فقد أوجب الله له النار، وحرم عليه الجنة، فقال رجل: وإن كان هذا الشيء يسيرًا يا رسول الله، فقال النبي صلى الله عليه وسلم: وإن كان هذا الشي عودا من سواك.
576;ۇ ھەدىستە رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم تۆۋەندىكىلەرنى ئۇقتۇرغان: كىمىكى بىر مۇسۇلماننىڭ ھەققىنى يالغان قەسەم ئىچىپ ناھەق يىۋالسا، ئاللاھ تائالا ئۇ كىشىنى دوزاخقا مەھكۇم قىلىپ، جەننەتتىن مەھرۇم قىلىدۇ دېگەندە، بىر كىشى: ئەگەردە ئۇ نەرسە ئاز، ئاددى نەرسە بولسىمۇ شۇنداقمۇ؟ دەپ سورىدى. پەيغەمبەر .ئەلەيھىسسالام: گەرچە ئاراك دەرىخىدىن بىر تال ھاسا چاغلىق نەرسە بولسىمۇ شۇنداق بولىدۇ، دېدى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئىمام مۇسلىم"سەھىھ مۇسلىم"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5430

 
Hadith   457   الحديث
الأهمية: مَنْ أَكَلَ طَعَامًا، فقال: الحمدُ للهِ الذي أَطْعَمَنِي هَذَا، وَرَزَقْنِيهِ مِنْ غَيرِ حَوْلٍ مِنِّي وَلَا قُوَّةٍ، غُفِرَ له ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ


باشتېما:

كىمىكى تاماق يەپ بولغاندا: ماڭا تاماق بەرگەن، مېنىڭ كۈچ قۇۋۋىتىمسىز بۇ تاماقلار بىلەن مېنى رىزىقلاندۇرغان ئاللاھ تائالاغا ھەمدىلەر بولسۇن، دېسە، ئۇ كىشىنىڭ ئىلگىرى قىلغان گۇناھلىرى مەغپىرەت قىلىنىدۇ

عن معاذ بن أنس -رضي الله عنه- مرفوعًا: «مَنْ أَكَلَ طَعَامًا، فقال: الحمدُ للهِ الذي أَطْعَمَنِي هَذَا، وَرَزَقْنِيهِ مِنْ غَيرِ حَوْلٍ مِنِّي وَلَا قُوَّةٍ، غُفِرَ له ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ».

مۇئاز ئىبنى ئەنەس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلغان ھەدىستە، رەسۇلۇللاھ مۇنداق دېگەن: كىمىكى تاماق يەپ بولغاندا: ماڭا تاماق بەرگەن، مېنىڭ كۈچ قۇۋۋىتىمسىز بۇ تاماقلار بىلەن مېنى رىزىقلاندۇرغان ئاللاھ تائالاغا ھەمدىلەر بولسۇن، دېسە، ئۇ كىشىنىڭ ئىلگىرى قىلغان گۇناھلىرى مەغپىرەت قىلىنىدۇ

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
ينبغي للإنسان إذا أكل أكلا أن يحمد الله سبحانه وتعالى، وأن يقول: "الحمد لله الذي أطعمني هذا ورزقنيه من غير حول مني ولا قوة".
أشار به إلى طريقتي التحصيل للطعام، فإن القوي يأخذ ظاهرًا بقوته، والضعيف يحتال على تحصيل قُوته، فأشار بالذكر المذكور أن حصول ذلك بمحض الفضل من الله تعالى لا دخل في ذلك لغيره سبحانه.
574;ىنسان قانداق بىر تاماق يېگەندە ئاللاھ سۇبھانەھۇ ۋەتائالاغا ھەمدۇ-سانا ئېيتىشى كېرەك.«ماڭا بۇ يېمەكنى بەرگەن، مېنىڭ كۈچ-قۇۋۋىتىمسىز بۇ يېمەكلەر بىلەن مېنى رىزىقلاندۇرغان ئاللاھ تائالاغا ھەمدىلەر بولسۇن». بۇ سۆز يىمەك-ئىچمەكنىڭ قانداق قولغا كەلگەنلىكىگە ئىشارەت قىلىدۇ. چۈنكى كۈچلۈك ئادەم ئۆزىنىڭ كۈچى ئارقىلىق ئوزۇققا ئېرشىدۇ، بەزى ئاجىز كىشىلەر ھىلە ئارقىلىق ئوزۇققا ئېرشىدۇ. رەسۇلۇللاھ يۇقىرىقى سۆزى بىلەن رىزقىنىڭ قولغا كېلىشى پەقەت ئاللاھ تائالانىڭ پەزلى مەرھەمىتى بىلەن بولىدۇ، باشقا مەخلۇقلارنىڭ ئۇنىڭغا تەسىرى بولمايدۇ، دېگەنگە ئىشارەت قىلغان   --  ھەسەن(ھەدىسنى سەھىھ قىلىدىغان تۆت شەرتى تولۇق بولۇپ بەشىنچى شەرتىدە مەسىلە بولسا ھەسەن بولىدۇ)   →   ئىبنى ماجە"سۈنەن ئىبنى ماجە"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5431

 
Hadith   458   الحديث
الأهمية: من تَوَضَّأَ فَأَحَسَنَ الوُضوءَ، ثم أتى الجُمُعَةَ فاسْتَمَعَ وَأَنْصَتَ غُفِرَ لهُ ما بَيْنَهُ وبَيْنَ الجُمُعَة وَزِيَادَةُ ثَلاثَةِ أَيَّامٍ، ومَنْ مَسَّ الحَصَا فَقَدْ لَغَا


باشتېما:

كىمكى تاھارىتىنى كامىل ئېلىپ، جۈمەگە كىلىپ جىم ئولتۇرۇپ خۇتبە ئاڭلىسا، بۇ جۈمە بىلەن يەنە بىر جۈمە ئارىلىقىدىكى گۇناھى ۋە بۇنىڭغا يەنە ئۈچ كۈن ئېچىدىكى گۇناھى قوشۇلۇپ ئەپۇ قېلىنىدۇ، كىمكى ئۆز قولى بىلەن ئۇششاق تاشلارنى ئېتىرىۋەتسىمۇ ئورۇنسىز ئىش قىلغان بولىدۇ

عن أبي هريرة -رضي الله عنه- قال: قال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: «مَن توضأ فأحسنَ الوُضوء، ثم أتى الجمعةَ فاسْتمعَ وأَنْصَتَ غُفِرَ له ما بينه وبين الجمعة وزيادةُ ثلاثة أيام، ومَن مَسَّ الحَصا فقد لَغا».

ئەبۇ ھۈرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: «كىمكى تاھارىتىنى كامىل ئېلىپ، جۈمە نامىزىغا كىلىپ جىم ئولتۇرۇپ خۇتبە ئاڭلىسا، بۇ جۈمە بىلەن يەنە بىر جۈمە ئارىلىقىدىكى گۇناھى ۋە بۇنىڭغا يەنە ئۈچ كۈن ئېچىدىكى گۇناھى قوشۇلۇپ ئەپۇ قېلىنىدۇ، كىمكى ئۆز قولى بىلەن ئۇششاق تاشلارنى ئېتىرىۋەتسىمۇ ئورۇنسىز ئىش قىلغان بولىدۇ»

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
من توضأ فأحسن وضوءه بإتمام أركانه والإتيان بسننه وآدابه، ثم أتى المسجد ليصلي الجمعة فاستمع الخطبة وسكت عن الكلام المباح، غفر له صغائر الذنوب من حين صلاة الجمعة وخطبتها إلى مثل الوقت في الجمعة الماضية، وزيادة عليها ذنوب ثلاثة أيام، ومن مس الحصا وفي معناه سائر العبث في حال الخطبة فقد أسقط ثواب الجمعة.
603;ىمكى تاھارەتنى پەرز، ۋاجىپ، سۈننەت ۋە ئەدەپلىرى بىلەن مۇكەممەل ئېلىپ ئاندىن جۈمە نامىزى ئوقۇش ئۈچۈن مەسچىتكە كېلىپ، تېنچ ئولتۇرۇپ خۇتبە تىڭشىسا، ئۇ كىشىنىڭ شۇ خۇتبە تىڭشىغان جۈمە نامىزىدىن باشلاپ يەنە بىر جۈمەگىچە بولغان ئارىلىقتىكى ۋە بۇنىڭغا يەنە ئۈچ كۈن قېتىلىپ بارلىق كىچىك گۇناھلىرى ئەپۇ قېلىنىدۇ، كىمكى خۇتبە ئاڭلاش جەريانىدا كىچىك تاش چاغلىق نەرسىنى ئېتتىرىۋەتسە، بۇنىڭ مەنىسى: ئۇ كىشى ئىمام خۇتبە سۆزلەۋاتقان ۋاقىتتا بىكار ئىش قىلغان بولۇپ، جۈمەنىڭ ساۋابىنى يوق قىلىۋەتكەن بولىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئىمام مۇسلىم"سەھىھ مۇسلىم"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5433

 
Hadith   459   الحديث
الأهمية: مَنْ صَلَّى صلاةَ الصُّبْحِ فهو في ذِمَّةِ اللهِ فلا يَطْلُبَنَّكُمُ اللهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بِشَيْءٍ


باشتېما:

كىمكى ناماز بامداتنى ئوقۇسا، ئۇ كىشى ئاللاھنىڭ كىپىللىكىدە بولىدۇ، ئاللاھ سىلەردىن ئۆز كىپىللىكىدىكى نەرسە ھەققىدە ھېساب ئېلىپ قالمىسۇن

عن جندب بن عبد الله -رضي الله عنه- قال: قال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: «مَنْ صَلَّى صلاةَ الصُّبْحِ فهو في ذِمَّةِ اللهِ فلا يَطْلُبَنَّكُمُ اللهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بِشَيْءٍ، فَإِنَّهُ مَنْ يَطْلُبْهُ مِنْ ذِمَّتِهِ بِشَيْءٍ يُدْرِكْهُ، ثُمَّ يَكُبُّهُ على وَجْهِهِ في نَارِ جَهَنَّمَ».

جۈندۈپ ئىبنى ئابدۇللاھ رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: «كىمكى ناماز بامداتنى ئوقۇسا، ئۇ كىشى ئاللاھنىڭ كىپىللىكىدە بولىدۇ، ئاللاھ سىلەردىن ئۆز كىپىللىكىدىكى نەرسە ھەققىدە ھېساب ئېلىپ قالمىسۇن. ئاللاھ تائالا ئۆز كىپىللىكىدىكى كىشى توغرىسىدا ھېساب ئالماقچى بولسا، ئۇنى تۇتۇپ يۈزىچەككە دوزاخقا تاشلايدۇ (يەنى بامدات نامىزىنى ۋە باشقا ياخشى ئەمەللەرنى قىلىپ ئاللاھنىڭ كىپىللىكىگە ئۆتكەن كىشىگە ھېچكىم ئازار قىلمىسۇن»

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
من صلى صلاة الصبح فقد دخل في عهد الله فكأنه معاهد لله عزّ وجلّ أن لا يصيبه أحد بسوء، فلا تحل أذيته من أحد؛ لأن أذيته تعتبر في الحقيقة اعتداء على الله ونقضًا لأمانه الذي وهبه لهذا المصلي، ومن نقض عهد الله واعتدى عليه فقد عرض نفسه لمحاربة الله، والله ينتقم لمن أوذي وهو في جواره وأمانه.
603;ىمكى بامدات نامىزىنى ئوقۇسا، ئۇ كىشى ئاللاھنىڭ كىپىللىكىگە كىرگەن بولىدۇ، گوياكى ئۇ كىشىگە ھېچ بىر ئادەمنىڭ يامانلىق قىلماسلىقى توغرىسىدا ئاللاھ ۋەدە قىلغاندەك بولدى، ھېچ كىشىنىڭ ئۇ ئادەمگە ئەزىيەت يەتكۈزۈشى توغرا بولمايدۇ، چۈنكى ئۇ كىشىگە ئەزىيەت يەتكۈزۈش بولسا ئەمەلىيەتتە ئاللاھغا قارشى تۇرغانلىق ۋە ئاللاھ تائالانىڭ ئاشۇ ناماز ئوقۇغۇچىغا بەرگەن ئەمىنلىكىنى بۇزغانلىق ھېسابلىنىدۇ، كىمكى ئاللاھنىڭ ئەھدىسىنى بۇزۇپ، ئۇنىڭغا قارشى چېقىدىكەن، ھەقىقەتتە ئۇ كىشى ئۆزىنى ئاللاھغا قارشى ئۇرۇشقا توغرىلىغان بولىدۇ، ئاللاھ تائالا ئۆزىنىڭ كىپىللىكى ۋە ھېمايىسىدە بولغان كىشىگە ئەزىيەت يەتكۈزگەن كىشىدىن چوقۇم ئىنتىقام ئالىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئىمام مۇسلىم"سەھىھ مۇسلىم"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5435

 
Hadith   460   الحديث
الأهمية: مَنْ غَدَا إلى المسجدِ أو رَاحَ، أَعَدَّ اللهُ له في الجنةِ نُزُلًا كُلَّمَا غَدَا أو رَاحَ


باشتېما:

كىمكى ئەتىگىنى ياكى كەچلىرى مەسچىتكە كەلسە، ئاللاھ تائالا ئۇ كىشىگە جەننەتتە ئەتتىگەن ۋە كەچ ئۈچۈن رىزىقلارنى تەييارلاپ بېرىدۇ

عن أبي هريرة -رضي الله عنه- أن النبي -صلى الله عليه وسلم- قال: «مَنْ غَدَا إلى المسجدِ أو رَاحَ، أَعَدَّ اللهُ له في الجنةِ نُزُلًا كُلَّمَا غَدَا أو رَاحَ».

ئەبۇ ھۈرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلغان ھەدىستە، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: «كىمكى ئەتىگىنى ياكى كەچلىرى مەسچىتكە كەلسە، ئاللاھ تائالا ئۇ كىشىگە جەننەتتە ئەتتىگەن ۋە كەچ ئۈچۈن رىزىقلارنى تەييارلاپ بېرىدۇ»

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
من ذهب إلى المسجد أول النهار أو بعد زوال الشمس، سواء للصلاة، أو لطلب العلم، أو لغير ذلك من مصادر الخير هيأ الله له جزاءَ عمله نُزلا في الجنة    كلما ذهب إلى المسجد.
603;ىمكى ئەتتىگەندە ياكى كۈن ئولتۇرغاندىن كېيىن مەسچىتكە ناماز ئوقۇش ئۈچۈن ياكى ئىلىم ئۈگۈنۈش ئۈچۈن ياكى ئۇنىڭدىن باشقا ياخشىلىقنىڭ يوللىرىنى بىلىش ئۈچۈن كەلسە، ئاللاھ تائالا ئۇ كىشىنىڭ قىلغان ئەمىلىنى مۇكاپاتلاش ئۈچۈن ھەر قېتىم مەسچىتكە كەلگەن ۋاقتىدا ئۇ كىشىگە جەننەتتە زىياپەتلەرنى تەييارلاپ قويىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5436

 
Hadith   461   الحديث
الأهمية: من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليقل خيرًا أو ليصْمُت، ومن كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليُكْرِم جارَه، ومن كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليكرم ضَيْفَه


باشتېما:

كىمىكى ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان كەلتۈرىدىكەن ياخشى سۆز قىلسۇن ياكى سۇكۇتتا تۇرسۇن، كىمكى ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان كەلتۈرىدىكەن قوشنىسىنى ھۆرمەتلسۇن، كىمكى ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان كەلتۈرىدىكەن مېھمىنىغا ئېكرام قىلسۇن

عن أبي هريرة -رضي الله عنه- مرفوعاً: «من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليقل خيرًا أو ليصْمُت، ومن كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليُكْرِم جارَه، ومن كان يؤمن بالله واليوم الآخر فليكرم ضَيْفَه».

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رەسۇلۇللاھتىن رىۋايەت قىلىپ رەسۇلۇللاھ مۇنداق دېگەن: كىمىكى ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان كەلتۈرىدىكەن ياخشى سۆز قىلسۇن ياكى سۇكۇتتا تۇرسۇن، كىمكى ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان كەلتۈرىدىكەن قوشنىسىنى ھۆرمەتلسۇن، كىمكى ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان كەلتۈرىدىكەن مېھمىنىغا ئېكرام قىلسۇن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
حدث أبو هريرة -رضي الله عنه- عن النبي -عليه الصلاة والسلام- بأصول اجتماعية جامعة، فقال:
"مَنْ كَانَ يُؤمِنُ" هذه جملة شرطية، جوابها: "فَليَقُلْ خَيْرَاً أَو لِيَصْمُتْ"، والمقصود بهذه الصيغة الحث والإغراء على قول الخير أو السكوت كأنه قال: إن كنت تؤمن بالله واليوم الآخر فقل الخير أو اسكت.
"فَلَيَقُلْ خَيرَاً"    كأن يقول قولاً ليس خيراً في نفسه ولكن من أجل إدخال السرور على جلسائه، فإن هذا خير لما يترتب عليه من الأنس وإزالة الوحشة وحصول الألفة.
"أو لِيَصْمُتْ" أي يسكت.
"وَمَنْ كَانَ يُؤمِنُ باللهِ وَاليَومِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ جَارَهُ" أي جاره في البيت، والظاهر أنه يشمل حتى جاره في المتجر كجارك في الدكان مثلاً، لكن هو في الأول أظهر أي الجار في البيت، وكلما قرب الجار منك كان حقه أعظم.
وأطلق النبي -صلى الله عليه وسلم- الإكرام فقال: "فليُكْرِم جَارَهُ" ولم يقل مثلاً بإعطاء الدراهم أو الصدقة أو اللباس أو ما أشبه هذا، وكل شيء يأتي مطلقاً في الشريعة فإنه يرجع فيه إلى العرف.
فالإكرام إذاً ليس معيناً بل ما عدّه الناس إكراماً، ويختلف من جار إلى آخر، فجارك الفقير ربما يكون إكرامه برغيف خبز، وجارك الغني لا يكفي هذا في إكرامه، وجارك الوضيع ربما يكتفي بأدنى شيء في إكرامه، وجارك الشريف يحتاج إلى أكثر.
والجار: هل هو الملاصق، أو المشارك في السوق، أو المقابل أو ماذا؟
هذا أيضاً يرجع فيه إلى العرف.
وأما في قوله -عليه الصلاة والسلام-: "وَمَنْ كَانَ يُؤمِنُ باللهِ واليَومِ الآخِرِ فَليُكرِمْ ضَيْفَهُ" الضيف هو النازل بك، كرجل مسافر نزل بك، فهذا ضيف يجب إكرامه بما يعد إكراماً.
قال بعض أهل العلم -رحمهم الله-: إنما تجب الضيافة إذا كان في القرى أي المدن الصغيرة، وأما في الأمصار والمدن الكبيرة فلا يجب؛ لأن هذه فيها مطاعم وفنادق يذهب إليها، ولكن القرى الصغيرة يحتاج الإنسان إلى مكان يؤويه. ولكن ظاهر الحديث أنه عام: "فَليُكْرِمْ ضَيْفَهُ".
574;ەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رەسۇلۇللاھ سەللاللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمدىن رىۋايەت قىلغان بۇ ھەدىستە ئىجتىمائى ئۆرپ-ئادەتلەرنىڭ ئاممىباپ قائىدە-يۇسۇنلىرى بايان قىلىنغان بولۇپ، رەسۇلۇللاھ ھەدىسنى بىر شەرتلىك جۇملە بىلەن باشلىغان «كىمىكى ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان كەلتۈرىدىكەن» بۇنىڭ يەكۈنى «ياخشى سۆز قىلسۇن ياكى سۈكۈت قىلسۇن» بۇ خىلدىكى جۈملە قۇرۇلمىلىرى ياخشى سۆزلەرنى قىلىشقا قىزىقتۇرۇش ۋە ئۈندەش ياكى شۇك تۇرۇش كېرەكلىكىنى بىلدۈرىدۇ، ئەگەردە ئاللاھ تائالاغا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىشىنىدىغانلا بولساڭ ياخشى سۆز قىلغىن بولمىغاندا شۇك تۇرغىن. ئاللاھ تائالاغا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان ئېيتىشنىڭ بايانى يۇقىرىدا زىكىر قىلىندى. «ياخشى سۆز قىلسۇن» دېگىنى، سۆزنىڭ ئۆزىلا ياخشى بولۇپ قالماي بەلكى باشقىلارنىڭ كۆڭلىنى خۇشال قىلىدىغان، كىشىلەر ئوتتۇرسىدىكى يىرىگلىكنى، خاپىلىقنى تۈگىتىپ ئۈلپەت ۋە دوستانىلىقنى پەيدا قىلىدىغان سۆزلەرنى قىلسۇن، ياكى شۇك تۇرسۇن، دېمەكچى. «كىمىكى ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان كەلتۈرىدىكەن قوشنىسىنى ھۆرمەتلىسۇن» بۇنىڭغا ئائىلىۋى خوشنىمۇ كىرىدۇ، دۇككان خوشنىمۇ كىرىدۇ، لېكىن بىرىنچىسى كۈچلۈك يەنى ئۆي خوشنىسى، قايسى بىر خوشنىنىڭ ئىشىكى ئەڭ يېقىن بولسا شۇنىڭ ھەققى چوڭ بولىدۇ. رەسۇلۇللاھ بۇ يەردە ھۆرمەتلىسۇن، دەپلا بولدى قىلدى، پۇل بېرىپ، سەدىقە بېرىپ، ياكى كىيىم-كىچەك بېرىپ دېمىدى، شەرىئەتتە بۇنداق قەيىتسىز كەلگەن جۈملىلەرنىڭ مەنىسىنى ئۆرپ-ئادەتكە قاراپ بىلىمىز. بۇنىڭغا كىشىلەر ھۆرمەتلەش دەپ قارايدىغان ئىشلارنىڭ ھەممىسى كىرىپ كىتىدۇ. خوشنىلار ئارا ھەم پەرىقلىق بولىدۇ، يوقسۇل-كەمبەغەللەر ئارا بىر تال نان بىلەن بولسا، بايلار ئارا ھۆرمەتلەشتە بۇ نان بىلەنلا كۇپايىلەنسە بولمايدۇ. ئاددا-ساددا كىشىلەر بىلەن يۇقىرى دەرجىلىك، شەرەپلىك ئائىلىلەر ئارىسىدا پەرىقلىق بولۇش كېرەك. ئەمدى خوشنا دېگەن تام خوشنا، ئىشىك قارىشىدىغان خوشنا ياكى بازاردىكى دۇكان خوشنا بولارنىڭ قايسىسى ئەڭ يېقىن بۇنىمۇ ئۆرپ-ئادەت بەلگىلەيدۇ. يەنە رەسۇلۇللاھنىڭ «كىمىكى ئاللاھقا ۋە ئاخىرەت كۈنىگە ئىمان كەلتۈرىدىكەن مېھماننى ھۆرمەتلىسۇن» دېگەن سۆزى، سىزنىڭ ئۆيىڭىزگە چۈشكەن كىشى مېھمان دېيىلىدۇ، مۇساپىر بىر كىشى ئۆيگە چۈشكەن بولسا، ئۇنى ھۆرمەتلىدى دېگىلى بولغۇدەك نەرسىلەر بىلەن كۈتۈش كېرەك. بەزى بىر قىسىم ئالىملار «ئاللاھ تائالا ئۇلارغا رەھىم قىلسۇن»: مېھمانغا زىياپەت بېرىش يىزا-قىشلاقلاردا ۋاجىپ بولىدۇ، ئەمما چوڭ شەھەرلەردە ۋاجىپ ئەمەس، چۈنكى شەھەرلەردە ئاشخانا ۋە مېھمانخانىلار بار، يىزا-قىشلاقلاردا ئۇنداق ئۇرۇنلار يوق، دېدى. لىكىن رەسۇلۇللاھنىڭ «مېھمىنىنى ھۆرمەتلىسۇن» دېگەن سۆزى بۇ يەردە قەيتسىز كەلدى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5437

 
Hadith   462   الحديث
الأهمية: نِعْمَتَانِ مَغْبُونٌ فيهما كثيرٌ من الناس: الصحةُ، والفراغُ


باشتېما:

كۆپ كىشىلەر سالامەتلىك ۋە بوش ۋاقىتتىن ئىبارەت بۇ ئىككى نېمەتنىڭ قەدرىگە يەتمەيدۇ

عن عبد الله بن عباس -رضي الله عنهما- عن النبي -صلى الله عليه وسلم- قال: «نِعْمَتَانِ مَغْبُونٌ فيهما كثيرٌ من الناس: الصحةُ، والفراغُ».

ئابدۇللاھ ئىبنى ئابباس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنغان ھەدىستە، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن: «كۆپ كىشىلەر سالامەتلىك ۋە بوش ۋاقىتتىن ئىبارەت بۇ ئىككى نېمەتنىڭ قەدرىگە يەتمەيدۇ»

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
نعمتان من نعم الله على الإنسان لا يعرف قيمتهما، ويخسر فيهما أشد الخسارة، وهما صحة البدن وفراغ الوقت؛ فإن الإنسان لا يتفرغ للطاعة إلا إذا كان مكفيا صحيح البدن، فقد يكون مستغنيا، ولا يكون صحيحا، وقد يكون صحيحا ولا يكون مستغنيا، فلا يكون متفرغا للعلم والعمل؛ لشغله بالكسب، فمن حصل له الأمران وكسل عن الطاعة فهو المغبون، أي: الخاسر في التجارة.
574;اللاھ تائالانىڭ ئىنسانلارغا ئاتا قىلغان نېمەتلىرىدىن ئىككى نېمەت بولۇپ كۆپ كىشىلەر بۇ نېمەتنىڭ قىممىتىنى بىلمەيدۇ، بۇنىڭدا قاتتىق زىيان تارتىدۇ، ئۇ بولسىمۇ تەننىڭ ساقلىقى ۋە بوش ۋاقىتتىن ئىبارەت بولۇپ، ئىنساننىڭ تائەت-ئىبادەت قىلىشى ئۈچۈنمۇ سالامەتلىكى ياخشى ۋە يېتەرلىك ۋاقتى بولىشى كېرەك. بەزى كىشىلەرنىڭ ۋاقتى بولىدۇ لېكىن سالامەتلىكى ياخشى بولمايدۇ، بەزى كىشىلەرنىڭ سالامەتلىكى ياخشى بولسىمۇ ئىلىم-مەرىپەت ئۆگىنىش ۋە ياخشى ئەمەل قىلىش ئۈچۈن ۋاقتى يەتمەيدۇ، ئەمما سالامەتلىكى ياخشى ھەم يېتەرلىك ۋاقتىمۇ بولۇپ ھورۇنلۇق قىلىپ تائەت-ئىبادەت قىلمىغان كىشى ئۆزىنىڭ ئىشلىرىدا زور زىيان تارتقۇچىدۇر   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   بۇخارى"سەھىھۇل بۇخارى"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5449

 
Hadith   463   الحديث
الأهمية: نهى رسولُ اللهِ -صلى الله عليه وسلم- عن اخْتِنَاثِ الأَسْقِيَةِ


باشتېما:

پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام ئاغزىنى چېقىق، ئىچى كۆرەلمەيدىغان قاچىدا سۇ ئېچىشتىن چەكلىگەن

عن أبي سعيدٍ الخُدْرِيِّ -رضي الله عنه- قال: نهى رسولُ اللهِ -صلى الله عليه وسلم- عن اخْتِنَاثِ الأَسْقِيَةِ.

ئەبۇ سەئىدىل خۇدەرى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ مۇنداق دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىنىدۇ، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام ئاغزى چېقىق، ئىچى كۆرەلمەيدىغان قاچىدا سۇ ئېچىشتىن چەكلىگەن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
نهى النبي -صلى الله عليه وسلم- أن تكسر أفواه الأسقية وتُثنى، ثم يشرب منها؛ لأنه قد يكون فيها أشياء مؤذية, فتدخل إلى بطنه فيتضرر بها.
662;ەيغەمبەرئەلەيھىسسالام تۇلۇمنىڭ ئاغزىنى چېقىۋېتىپ، ئاندىن ئۇنىڭدىن سۇ ئېچىشتىن چەكلىگەن، چۈنكى بەزى ۋاقىتتا سۇدا كىشىلەرگە ئەزىيەت يەتكۈزىدىغان نەرسىلەر بولۇپ قالسا، سۇ ئېچكۈچىنىڭ قورسىقىغا كېرىپ كېتىپ ئۇ كىشىگە زىيان يەتكۈزۈپ قويىدۇ   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5452

 
Hadith   464   الحديث
الأهمية: أَنَّ النبيَّ -صلى الله عليه وسلم- نَهَى عنِ النَّفْخِ في الشَّرَابِ


باشتېما:

پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئىچىملىككە پۈۋلەشتىن قەتئىي چەكلىدى

عن أبي سعيد الخدري -رضي الله عنه- أن النبي -صلى الله عليه وسلم- نهى عنِ النَّفْخ في الشّراب، فقال رجل: القَذَاة أَرَاهَا في الإناء؟ فقال: «أَهْرِقْهَا». قال: إِنِّي لا أَرْوى من نَفَس واحد؟ قال: «فَأَبِنِ القدح إذًا عن فِيك».

ئەبۇ سەئىد ئەلخۇدرى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنغان ھەدىستە: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئىچىملىككە پۈۋلەشتىن چەكلىدى. بىر كىشى: ئەگەر قاچىدا توپىدەك بىر نەرسە كۆرۈپ قالسامچۇ؟ دىۋېدى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ئۇنى تۆكۈۋەتكىن، دىدى. ئۇ: مەن بىر تىنىپ ئىچىش بىلەن قانمايمەن دېدى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ئۇنداقتا قاچىنى ئاغزىڭدىن يىراق قىلغىن، دىدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
نهى النبي -صلى الله عليه وسلم- عن النفخ في الشراب، فسأله رجل، فقال: يا رسول الله القذاة تكون في الشراب فينفخها الإنسان من أجل أن تخرج، فقال النبي -صلى الله عليه وسلم-: صب الماء الذي فيه القذاة ولا تنفخ فيه ثم سأله: أنه لا يروى بنفس واحد، فأمره النبي -صلى الله عليه وسلم- أن يبعد الإناء عن فمه ثم يتنفس ثم يعود فيشرب.
662;ەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئىچىملىككە پۈۋلەشتىن چەكلىۋىدى، بىر كىشى ئۇنىڭدىن: ئى رەسۇلۇللاھ توپىغا ئوخشاش بىر نەرسىلەر ئىچىملىككە چۈشۈپ قالىدۇ، ئۇنى چىقىرىۋېتىش ئۈچۈن ئىنسان سۇنى پۈۋلەپ قالىدۇ، بۇنداق ئەھۋالدا قانداق قىلىمىز؟ دەپ سورىدى. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام: ئۇنداق نەرسە چۈشۈپ قالغان سۇنى تۆكۈۋەتكىن، ئەمما ئۇنىڭغا پۈۋلىمىگىن، دېدى. ئاندىن ئۇ، ئۆزىنىڭ بىر تىنىپ ئىچىش بىلەن قانمايدىغانلىقىنى دېۋىدى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئۇنى قاچىنى ئاغزىدىن يىراق قىلىپ، نەپەس ئېلىپ ئاندىن قايتا ئىچىشكە بۇيرىدى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   تىرمىزىي"سۈنەن تىرمىزى"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5453

 
Hadith   465   الحديث
الأهمية: والذي نَفْسِي بِيَدِهِ، لو لم تُذْنِبُوا، لَذَهَبَ اللهُ بِكُمْ، وجَاءَ بِقَوْمٍ يُذْنِبُونَ، فَيَسْتَغْفِرُونَ اللهَ تَعَالَى، فَيَغْفِرُ لَهُمْ


باشتېما:

جىنىم قولىدا بولغان زات بىلەن قەسەمكى! ناۋادا سىلەر گۇناھ قىلمىساڭلار، ئەلۋەتتە ئاللاھ تائالا سىلەرنى كەتكۈزۈپ، گۇناھ قىلىپ، ئاندىن ئاللاھ تائالادىن مەغپىرەت تىلەيدىغان، ئۆزى ئۇلارنى مەغپىرەت قىلىدىغان بىر قەۋمنى كەلتۈرگەن بولاتتى

عن أبي هريرة -رضي الله عنه- مرفوعاً: «والذي نفسي بيده، لو لم تذنبوا، لذهب الله بكم، وجاء بقوم يُذْنِبُونَ، فيستغفرون اللهَ تعالى، فيغفر لهم».

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنغان ھەدىستە رەسۇلۇللاھ مۇنداق دەيدۇ: جىنىم قولىدا بولغان زات بىلەن قەسەمكى، ناۋادا سىلەر گۇناھ قىلمىساڭلار، ئەلۋەتتە ئاللاھ تائالا سىلەرنى ئېلىپ كېتىپ، گۇناھ قىلىدىغان، ئاندىن ئاللاھ تائالادىن مەغپىرەت تىلەيدىغان، ئۆزى ئۇلارنى مەغپىرەت قىلىدىغان بىر قوۋمنى كەلتۈرگەن بولاتتى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
يقسم النبي -صلى الله عليه وسلم- بربه ثم يقول: لو لم تذنبوا لذهب الله بكم وجاء بقوم يستغفرون عقب الذنب بنية صادقة وقلب موقن؛ لكي يغفر لهم.
662;ەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام پەرۋەردىگارى بىلەن قەسەم قىلىپ مۇنداق دەيدۇ: ناۋادا سىلەر گۇناھ قىلمىساڭلار، ئەلۋەتتە ئاللاھ تائالا سىلەرنى كەتكۈزۈپ، گۇناھىدىن كىيىن گۇناھلىرى مەغپىرەت بولۇش ئۈچۈن چىن نىيەت ۋە ئىشەنچىلىك قەلب بىلەن مەغپىرەت تىلەيدىغان قەۋمنى كەلتۈرگەن بولاتتى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئىمام مۇسلىم"سەھىھ مۇسلىم"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5454

 
Hadith   466   الحديث
الأهمية: يَا جِبْرِيلُ، اذْهَبْ إِلَى مُحَمَّدٍ، فَقُلْ: إِنَّا سَنُرْضِيكَ فِي أُمَّتِكَ وَلَا نَسُوءُكَ


باشتېما:

ئى جىبرىئىل! مۇھەممەدنىڭ يېنىغا بېرىپ ئۇنىڭغا: بىز سېنى ئۈممىتىڭ ھەققىدە رازى قىلىمىز، سېنى غەم-قايغۇدا قالدۇرمايمىز، دېگىن

عن عبد الله بن عمرو -رضي الله عنهما-    أَنَّ النَّبِيَّ -صلى الله عليه وسلم- تَلَا قَوْلَ اللهِ -عز وجل- فِي إِبْرَاهِيمَ -صلى الله عليه وسلم-: {رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيرًا مِنَ النَّاسِ فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي} [إبراهيم: 36] الآية، وقَوْلَ عِيسَى -صلى الله عليه وسلم-: {إِنْ تُعَذِّبْهُم فَإِنَّهُم عِبَادَكَ وَإِنْ تَغْفِرْ لَهُم فَإِنَّكَ أَنْتَ العَزِيزُ الحَكِيمُ} [المائدة: 118] فَرَفَعَ يَدَيْهِ وقَالَ: «اللهُمَّ أُمَّتِي أُمَّتِي» وبَكَى، فقالَ اللهُ -عز وجل-: «يا جِبْرِيلُ، اذْهَبْ إِلَى مُحَمَّدٍ -ورَبُّكَ أَعْلَمُ- فَسَلْهُ مَا يُبْكِيهِ؟» فَأَتَاهُ جِبْرِيلُ، فَأَخْبَرْهُ رسولُ اللهِ -صلى الله عليه وسلم- بما قَالَ -وهو أعلم- فقالَ اللهُ -تعالى-: «يَا جِبْرِيلُ، اذْهَبْ إِلَى مُحَمَّدٍ، فَقُلْ: إِنَّا سَنُرْضِيكَ فِي أُمَّتِكَ وَلَا نَسُوءُكَ».

ئابدۇللاھ ئىبنى ئەمرۇ ئىبنى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ مۇنداق رىۋايەت قىلغان: پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋە سەللەم ئىبراھىم ھەققىدىكى ﴿پەرۋەردىگارىم! ئۇلار «يەنى بۇتلار» نۇرغۇن كىشىلەرنى ئازدۇردى، كىمكى ماڭا ئەگەشسە ئۇ مېنىڭ دىنىمدىدۇر﴾ دېگەن ئايەت بىلەن ئىيسا ئەلەيھىسسالام ھەققىدىكى ﴿ئەگەر ئۇلارغا ئازاب قىلساڭ، ئۇلار سېنىڭ بەندىلىرىڭدۇر «ئۇلارنى خالىغىنىڭچە تەسەررۇپ قىلىسەن» ساڭا ھېچ كىم تەئەررۇز قىلالمايدۇ، ئەگەر ئۇلارغا يەنى ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى تەۋبە قىلغانلارغا مەغپىرەت قىلساڭ، سەن ئىشىڭدا غالىب، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇرسەن﴾ دېگەن ئايەتنى ئوقۇغاندىن كېيىن، قولىنى كۆتۈرۈپ: «ئى ئاللاھ! ئۈممىتىم، ئۈممىتىم» دەپ يىغلاپ كەتتى. بۇنىڭ بىلەن ئاللاھ تائالا: ئى جىبرىئىل! مۇھەممەدنىڭ يېنىغا بارغىن، «ھالبۇكى، رەببىڭ ئۇنىڭ ھالىنى ئوبدان بىلىدۇ» ئۇنىڭدىن نېمىشقا يىغلاۋاتقىنىنى سورىغىن؟ دېدى. جىبرىئىل ئەلەيھىسسالام پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ يېنىغا كەلدى. پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام جىبرىئىلغا يۇقىرىقى سۆزىنى ئېيتتى، ئاللاھ تائالا: ئى جىبرىئىل! مۇھەممەدنىڭ يېنىغا بېرىپ، ئۇنىڭغا: “بىز سېنى ئۈممىتىڭ ھەققىدە رازى قىلىمىز، سېنى غەم-قايغۇدا قالدۇرمايمىز، دېگىن! دېدى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
قرأ النبي -صلى الله عليه وسلم- قول إبراهيم -عليه الصلاة والسلام- في الأصنام: (رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) [إبراهيم: 36] ، وقول عيسى: (إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُكَ وَإِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ) [المائدة: 118]؛ فرفع -صلى الله عليه وسلم- يديه وبكى، وقال: "يا رب؛ أمتي أمتي"، أي: ارحمهم واعف عنهم، فقال الله -سبحانه وتعالى- لجبريل: "اذهب إلى محمد، فسله ما يبكيك؟" وهو أعلم سبحانه بما يبكيه، فأخبره رسول الله -صلى الله عليه وسلم- بالذي قاله من قوله: "أمتي أمتي" والله أعلم بالذي قاله نبيه -صلى الله عليه وسلم-، فقال الله -عز وجل- لجبريل: "اذهب إلى محمد فقل له: إنا سنرضيك في أمتك، ولا نحزنك". وقد أرضاه الله -عز وجل- في أمته ولله الحمد من عدة وجوه: منها: كثرة الأجر، وأنهم الآخرون السابقون يوم القيامة، وأنها فضلت بفضائل كثيرة على سائر الأمم.
662;ەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋە سەللەم ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامنىڭ: پەرۋەردىگارىم! ئۇلار «يەنى بۇتلار» نۇرغۇن كىشىلەرنى ئازدۇردى، كىمكى ماڭا ئەگەشكەن ئىكەن، ئۇ مېنىڭ دىنىمدىدۇر. دېگەن ئايەت بىلەن ئىيسا ئەلەيھىسسالامنىڭ: «ئى ئاللاھ! ئەگەر ئۇلارغا ئازاب قىلساڭ، ئۇلار سېنىڭ بەندىلىرىڭدۇر «ئۇلارنى خالىغىنىڭچە تەسەررۇپ قىلىسەن» ساڭا ھېچ كىم تەئەررۇز قىلالمايدۇ، ئەگەر ئۇلارغا يەنى ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى تەۋبە قىلغانلارغا مەغپىرەت قىلساڭ، سەن ئىشىڭدا غالىب، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇرسەن» دېگەن ئايەتنى ئوقۇغاندىن كېيىن، قولىنى كۆتۈرۈپ يىغلىدى ۋە: ئى ئاللاھ! ئۇممىتىم، ئۇممىتىم» دېدى. يەنى ئۇلارغا رەھىم قىلغىن، گۇناھلىرىنى كەچۈرگىن، دېدى، ئاللاھ تائالا پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ نىمىگە يىغلاۋاتقانلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ جىبرىئىلغا: مۇھەممەدنىڭ يېنىغا بىرىپ، ئۇنىڭدىن نېمىشقا يىغلاۋاتقىنىنى سورىغىن؟ دېدى. پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم جىبرىئىلغا يۇقىرىقى سۆزىنى ئېيتتى. ئاللاھ تائالا: ئى جىبرىئىل! مۇھەممەدنىڭ يېنىغا بېرىپ، ئۇنىڭغا: “بىز سېنى ئۈممىتىڭ ھەققىدە رازى قىلىمىز، سېنى غەم-قايغۇدا قالدۇرمايمىز، دېگىن! دېدى. ھەقىقەتەن ئاللاھ تائالا پەيغەمبىرىنى ئۈممىتى ھەققىدە كۆپ تەرەپلەردىن رازى قىلدى، ئەجرىنىڭ كۆپ بولىشى، دۇنياغا كېيىن كېلىپ ئاخىرەتتە بۇرۇن جەننەتكە كىرىشى، باشقا ئۈممەتلەرگە قارىغاندا كۆپ پەزىلەت بىلەن ئىمتىيازلىق قىلىنغانلىقى شۇ ئىشلاردىندۇر   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئىمام مۇسلىم"سەھىھ مۇسلىم"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5457

 
Hadith   467   الحديث
الأهمية: يُحْشَرُ النَّاسُ يَوْمَ القيامةِ حُفَاةً عُرَاةً غُرْلًا


باشتېما:

قىيامەت كۈنى كىشىلەر يالاڭ ئاياق، يالىڭاچ، خەتنىسىز ھالەتتە توپلىنىدۇ

عن عائشة أم المؤمنين -رضي الله عنها- قالت: سمعت رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يقول: «يُحْشَرُ الناس يوم القيامة حفاة عراة غُرْلًا، قلت: يا رسول الله الرجال والنساء جميعا ينظر بعضهم إلى بعض؟ قال: يا عائشة الأمر أشد من أن يهمهم ذلك».
    وفي رواية : «الأمر أَهَمُّ من أن ينظر بعضهم إلى بعض».

ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھانىڭ مۇنداق دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىنىدۇ، مەن پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ مۇنداق دېگەنلىكىنى ئاڭلىغان ئىدىم: «قىيامەت كۈنى كىشىلەر يالاڭئاياغ، يالىڭاچ، خەتنىسىز ھالەتتە توپلىنىدۇ». مەن: ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! ئەرلەر ۋە ئاياللار توپلانسا ئۇلار بىر-بىرىگە قارىمامدۇ؟دېدىم، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام: «ئى ئائىشە! ئىش ئۇلارنىڭ بىر-بىرىگە قارىشىدىنمۇ قاتتىقتۇر» دېدى، يەنە بىر رىۋايەتتە: «ئىشلار ئۇلارنىڭ بىر-بىرىگە قارىشىدىن مۇھىمدۇر» دېيىلگەن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
قالت عائشة -رضي الله عنها-: سمعت النبي -صلى الله عليه وسلم- يقول: يجمع الله الناسَ يوم القيامة ليس لهم نعال، وليس عليهم ثياب، وغير مختونين، يخرجون من قبورهم كيوم ولدتهم أمهاتهم.
فقالت عائشة -رضي الله عنها-: يا رسول الله، الرجال والنساء، عراة ينظر بعضهم إلى بعض.
قال: الأمر أعظم وأشد من أن يهمهم ذلك، أو من أن ينظر بعضهم إلى بعض.
574;ائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا مۇنداق دەيدۇ: مەن پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ مۇنداق دېگەنلىكىنى ئاڭلىغان: «ئاللاھ تائالا قىيامەت كۈنىدە كىشىلەرنى پۇتىدا ئاياغ يوق، ئۇچىسىدا كىيىم يوق، خەتنىسى قىلىنمىغان ھالەتتە توپلايدۇ، ئۇلار قەبرىسىدىن ئانىسىدىن تۇغۇلغان ھالەتتە چىقىدۇ». ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھا: ئى ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى! ئەر-ئاياللار يالىڭاچ بىر-بىرىگە قارىمامدۇ؟دېگەندە، پەيغەمبەرئەلەيھىسسالام: «ئىش ئۇلارنىڭ بىر-بىرىگە قارىشىدنمۇ مۇھىم ۋە قاتتىقتۇر»دېگەن   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5460

 
Hadith   468   الحديث
الأهمية: اللهم اغفر لي ما قدمت وما أخرت وما أسررت وما أعلنت


باشتېما:

ئى ئاللاھ، مېنىڭ ئىلگىرى-كېيىن، يوشۇرۇن-ئاشكارا قىلغان گۇناھلىرىمنى كەچۈرگىن

عن علي بن أبي طالب -رضي الله عنه- قال: كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- إذا قام إلى الصلاة يكون من آخر ما يقول بين التشهد والتسليم: «اللهم اغفر لي ما قَدَّمتُ وما أخَّرْتُ، وما أسررتُ وما أعلنتُ، وما أسْرَفتُ، وما أنت أعلم به مني، أنت المُقَدِّم، وأنت المؤخر، لا إله إلا أنت».

ئەلى ئىبنى ئەبى تالىب رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم تەشەھھۇدنى ئوقۇپ بولۇپ سالام بېرىشتىن ئىلگىرى: «ئى ئاللاھ مېنىڭ ئىلگىرى-كېيىن، يوشۇرۇن-ئاشكارا قىلغان، چېكىدىن ئاشۇرۇرىۋەتكەن، سەن مەندىن ياخشىراق بىلىدىغان گۇناھلىرىمنى ئەپۇ قىلغىن!، سەن ئىلگىرىلەتكۈچى ۋە چىكىندۈرگۈچىسەن، سەندىن باشقا ھېچ ئىلاھ يوق» دەيتتى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- إذا قام إلى الصلاة يكون من آخر ما يقول بين التشهد والتسليم: "اللهم اغفر لي ما قدمت"، من سيئة، "وما أخرت"، من عمل، أي: جميع ما فرط مني، "وما أسررت" أي: أخفيت، "وما أعلنت، وما أسرفت"، أي: جاوزت الحد، مبالغة في طلب الغفران بذكر أنواع العصيان، "وما أنت أعلم به مني"، أي: من ذنوبي التي لا أعلمها عدداً وحكماً، "أنت المقدم"، أي: بعض العباد إليك بتوفيق الطاعات، "وأنت المؤخر"، أي: لبعضهم بالخذلان عن النصرة أو أنت المقدم لمن شئت في مراتب الكمال، وأنت المؤخر لمن شئت عن معالي الأمور إلى سفسافها، "لا إله إلا أنت" فلا معبود بحق غيرك.
585;ەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ناماز ئوقۇسا تەشەھھۇدنى ئوقۇپ بولۇپ سالام بېرىشتىن ئىلگىرى دەيدىغان ئاخىرىقى سۆزى: ئى ئاللاھ مېنىڭ ئىلگىرى قىلغان (يامانلىقىمنى)، كېچىكتۈرگەن (ئەمىلىمنى)، يەنى: سەل قارىغان بارلىق ئىشلارنى، مەخپى قىلغان، ئاشكارا قىلغان، ئىسراپ قىلغانلىرىمنى، يەنى: چەكتىن ئاشۇرىۋەتكىنىمنى. بۇ ھەر-تۈرلۈك گۇناھ-مەئسىيەتلەردىن ئالاھىدە ئەپۇ سوراشتۇر، سەن مەندىن ياخشىراق بىلىدىغان گۇناھلىرىمنى ئەپۇ قىلغىن، يەنى: مەن سانىنى ۋە ھۆكمىنى بىلمەيدىغان گۇناھلىرىمنى ئەپۇ قىلغىن. سەن ئىلگىرىلەتكۈچى، يەنى: بەزى بەندىلىرىڭنى ئىتائەتلەرگە مۇۋاپىقىيەت بېرىش بىلەن ئۆزۈڭ تەرەپكە ئىلگىرىلەتكۈچىسەن ۋە چىكىندۈرگۈچىسەن، يەنى: يەنە بەزى بەندىلىرىڭنى غەلبە-نۇسرەتتىن مەھرۇم قىلىش بىلەن چىكىندۈرگۈچىسەن، ياكى سەن خالىغان كىشىلەرنى مۇكەممەللىك دەرىجىسىدە ئىلگىرىلەتكۈچىسەن، خالىغان كىشىلەرنى ئالى ماقاملاردىن پۈچەك ئىشلارغا چۈشۈرگۈچىسەن. سەندىن باشقا ھېچ ئىلاھ يوق، يەنى: سەندىن باشقا ھەقىقى ئىبادەتكە لايىق ئىلاھ يوق، دەيتتى   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئىمام مۇسلىم"سەھىھ مۇسلىم"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5471

 
Hadith   469   الحديث
الأهمية: اللهم اغفر لي وارحمني، وألحقني بالرفيق الأعلى


باشتېما:

ئى ئاللاھ! مېنى مەغپىرەت قىلسىلا، ماڭا رەھىم قىلسىلا، مېنى يۇقىرى مەرتىۋىلىكلەر قاتارىغا قوشسىلا

عن عائشة -رضي الله عنها-، قالت: سمعت النبي -صلى الله عليه وسلم- وَهُوَ مُسْتَنِدٌ إلَيَّ، يَقُولُ: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وارْحَمْنِي، وأَلْحِقْنِي بالرَّفِيقِ الأَعْلَى».

ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھادىن: مەن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ ماڭا يۆلىنىپ تۇرۇپ: «ئى ئاللاھ! مېنى مەغپىرەت قىلسىلا، ماڭا رەھىم قىلسىلا، مېنى يۇقىرى مەرتىۋىلكلەر قاتارىغا قوشسىلا» دەۋاتقانلىقىنى ئاڭلىدىم، دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىندى

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
لما اقترب أجل رسول الله -صلى الله عليه وسلم- استند إلى أم المؤمنين عائشة -رضي الله عنها- وهو يسأل ربه أن يلحقه بالرفيق    وهم النبيون والصديقون والشهداء والصالحون.
662;ەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ۋاپاتى يېقىنلاپ قالغاندا مۆمىنلەرنىڭ ئانىسى ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھاغا يۆلىنىپ تۇرۇپ، پەرۋەردىگارىدىن ئۆزىنى يۇقىرى مەرتىۋىدىكى ھەمراھلارغا قوشۇشنى تىلىگەن، ئۇلار پەيغەمبەرلەر، راستچىللار، شەھىدلەر ۋە ياخشى كىشىلەر   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5472

 
Hadith   470   الحديث
الأهمية: اللهم إنا نجعلك في نحورهم ونعوذ بك من شرورهم


باشتېما:

ئى ئاللاھ! بىز ئۇلارنىڭ ھالاكىتىنى ساڭا تاپشۇرىمىز ۋە ئۇلارنىڭ يامانلىقىدىن ساڭا سىغىنىمىز

عن أبي موسى الأشعري -رضي الله عنه- كَانَ إذا خَافَ قوماً، قالَ: «اللَّهُمَّ إنَّا نَجْعَلُكَ في نُحُورِهِمْ، وَنَعُوذُ بِكَ مِنْ شُرُورِهِمْ».

ئەبۇ مۇسا ئەلئەشئەرى رەزىيەللاھۇ رىۋايەت قىلىپ، رەسۇلۇللاھ دۈشمەندىن قورىققان چاغدا مۇنداق دەيتتى: ئى ئاللاھ! بىز ئۇلارنىڭ ھالاكىتىنى ساڭا تاپشۇرىمىز ۋە ئۇلارنىڭ يامانلىقىدىن ساڭا سىغىنىمىز

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
قوله: "اللهم إنا نجعلك في نحورهم"، أي: أمامهم تدفعهم عنا وتمنعنا منهم، وخص النحر لأنه أسرع وأقوى في الدفع والتمكن من المدفوع، والعدو إنما يستقبل بنحره عن المناهضة للقتال أو للتفاؤل بنحرهم أو قتلهم، "ونعوذ بك من شرورهم"، ففي هذه الحال يكفيك الله شرهم، والمراد نسألك أن تصد صدورهم، وتدفع شرورهم، وتكفينا أمورهم، وتحول بيننا وبينهم.
كلمتان يسيرتان إذا قالهما الإنسان بصدق وإخلاص، فإن الله تعالى يدافع عنه، والله الموفق.
585;ەسۇلۇللاھنىڭ: «ئى ئاللاھ! بىز ئۇلارنىڭ ھالاكىتىنى ساڭا تاپشۇرىمىز» يەنى بىزنى قوغداشلىرى ئۈچۈن، ئۇلارنىڭ ھوجۇمىنى بىزدىن توسۇش ئۈچۈن سىلىنى دۈشمەن ئالدىدا قويىمىز، دېگەن مەنىدە. بۇ يەردە بويان، ئالدى دېگەن سۆزنى ئىشلەتكەن، چۈنكى ئۇ قوغدىنىشتا ۋە دۈشمەننىڭ ھوجۇمىدىن ئۈستۈن تۇرۇشتا ئەڭ كۈچلۈك، چەۋەر ئورۇن. دۈشمەن بولسا جەڭگە باتۇرلىقىنى ۋە ياكى ئۈمىتۋارلىقىنى نامايەن قىلىش ئۈچۈن مەيدە، كۆكرىكىنى كېرىپ چىقىدۇ. «ئۇلارنىڭ يامانلىقىدىن ساڭا سىغىنىمىز»، بۇ ھالدا ئاللاھ ئۇلارنىڭ زىيىنىدىن سېنى ساقلايدۇ. يەنى: ئى ئاللاھ بىزنى ئۇلارنىڭ ھوجۇمىدىن، زىيانكەشلىكىدىن ساقلىسىلا، ئۇلارغا ئۆزلىرى كۇپايە بولىلا، بىز بىلەن ئۇلارنىڭ ئارسىنى سىلى توسايلا. ئەگەر مۇسۇلمان بىر كىشى بۇ ئىككى ئاز ۋە ئاسان جۈملىنى ئىخلاس، چىنلىق ۋە ئىخلاس بىلەن دېسە ئاللاھ تائالا ئۇ كىشىنى دۈشمەنلىرىدىن قوغدايدۇ. ئاللاھ تائالا ياخشىلىققا مۇۋەپپەق قىلغۇچى   --  بۇ ھەدىسنىڭ ئىسنادى سەھىھ   →   نىسائىي"سۇنەن نىسائىي"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5473

 
Hadith   471   الحديث
الأهمية: الْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ وَسُبْحَانَ اللَّهِ، وَاَللَّهُ أَكْبَرُ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ وَلَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إلَّا بِاَللَّهِ


باشتېما:

باقى قالىدىغان ياخشى ئەمەللەر: بىر ئاللاھتىن باشقا ھېچبىر ئىلاھ يوق، ئاللاھ ئەيىب نۇقساندىن پاكتۇر، ئاللاھ بۈيۈكتۇر، ئاللاھقا ھەمدۇ-سانالار بولسۇن، تەدبىر ۋە قۇۋۋەت پەقەت ئاللاھنىڭ ياردىمى بىلەندۇر

عن أبي سعيد الخدري -رضي الله عنه- قال: قال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: "الْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ، لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ، وَسُبْحَانَ اللَّهِ، وَاَللَّهُ أَكْبَرُ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ، وَلَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إلَّا بِاَللَّهِ".

باقى قالىدىغان ياخشى ئەمەللەر: بىر ئاللاھتىن باشقا ھېچبىر ئىلاھ يوق، ئاللاھ ئەيىب نۇقساندىن پاكتۇر، ئاللاھ بۈيۈكتۇر، ئاللاھقا ھەمدۇ-سانالار بولسۇن، تەدبىر ۋە قۇۋۋەت پەقەت ئاللاھنىڭ ياردىمى بىلەندۇر

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
في هذا الحديث دليل على فضل هذا الذكر بهذه الصيغة، لما فيه من معاني التسبيح والتقديس والتعظيم لله جل وعلا و لما فيه من حمد الله على أفعاله فلا حيلة للعبد ولا حركة ولا استطاعة إلا بمشيئة الله تعالى، فلا حول في دفع الشر، ولا قوة في تحصيل خير، إلا بالله جل وعلا.
   فهذه الكلمات بهذه المعاني العظيمة هي مما يبقى أثره ونفعه للمؤمن بعد موته.
576;ۇ ھەدىستە ئاللاھنى پاكلاش، ئۇلۇغلاش، كاتتىلاش مەزمۇنلىرى، ئاللاھنىڭ بەندىگە قىلغان مەرھەمىتى ئۈچۈن مەدھىيىلەش، بەندىنىڭ تەدبىرى ۋە ھەركەت ئىقتىدارىنىڭ ئاللاھ خالىغاندىلا ئىشقا ئاشىدىغانلىقى، يامانلىقتىن ساقلىنىشتىكى ئامال-چارە ۋە ياخشىلىقنى قولغا كەلتۈرۈشتىكى كۈچ-قۇۋۋەت ئاللاھنىڭ ياردىمى بىلەنلا ۋۇجۇتقا چىقىدىغانلىقى ئىپادىلەنگەنلىكى ئۈچۈن، مەزكۇر زىكىرىنى بۇ خىل شەكىلدە ئېيتىشنىڭ پەزىلىتى كۆرسىتىلگەن. بۇ سۆزلەر بۇ مەنالىرى بىلەن مۆمىنگە ئۆلگەندىن كىيىن مەنپەئەت ۋە تەسىرىنى كۆرسىتىدۇ   --  ھەدىس نەقىل ئېلىنغان باشقا شاھىتلىرى بىلەن سەھىھ   →   ئىبنى ھىببان"سەھىھ ئىبنى ھىببان"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5477

 
Hadith   472   الحديث
الأهمية: اللَّهُمَّ أَصْلِحْ لِي دِينِي الَّذِي هُوَ عِصْمَةُ أَمْرِي، وَأَصْلِحْ لِي دُنْيَايَ الَّتِي فِيهَا مَعَاشِي، وَأَصْلِحْ لِي آخِرَتِي الَّتِي إلَيْهَا مَعَادِي، وَاجْعَلْ الْحَيَاةَ زِيَادَةً لِي فِي كُلِّ خَيْرٍ، وَاجْعَلْ الْمَوْتَ رَاحَةً لِي مِنْ كُلِّ شَرٍّ


باشتېما:

ئى ئاللاھ بارلىق ئىشلىرىمنىڭ تۇتقىسى بولغان دىنىمنى ياخشىلاپ بەرگىن، ياشاش ئاساسىم بولغان دۇنيارىمنى ياخشىلاپ بەرگىن، قايتىدىغان جايىم بولغان ئاخىرىتىمنى ياخشىلاپ بەرگىن، بارلىق ياخشىلىقتا ماڭا ھاياتلىقنى زىيادە قىلىپ بەرگىن، بارلىق يامانلىقتىن ماڭا ئۆلۈمنى راھەت قىلىپ بەرگىن

عن أبي هريرة -رضي الله عنه- قال: كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يقول: «اللهم أصلح لي ديني الذي هو عِصْمَةُ أمري و اصلح لي دنياي التي فيها معاشي ، و أصلح لي آخرتي التي إليها مَعَادِي و اجعل الحياة زيادة لي من كل خير و اجعل الموت راحة لي من كل شر».

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ مۇنداق دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىندى: «ئى ئاللاھ مېنىڭ بارلىق ئىشلىرىمنىڭ تۇتقۇسى بولغان دىنىمنى ياخشى قىلغىن، مېنىڭ ياشاش ئاساسىم بولغان دۇنيارىمنى ياخشىلاپ بەرگىن، قايتىدىغان جايىم بولغان ئاخىرىتىمنى ياخشىلاپ بەرگىن، بارلىق ياخشىلىقتا ماڭا ھاياتلىقنى زىيادە قىلىپ بەرگىن، بارلىق يامانلىقتىن ماڭا ئۆلۈمنى راھەت قىلىپ بەرگىن»

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
من الأدعية التي كان النبي -صلى الله عليه وسلم- يدعو بها هذا الدعاء الذي تضمن طلب وسؤال خيري الدنيا والآخرة، وأن يجعل الموت في قضائه عليه ونزوله به راحة من شرور الدنيا، ومن شرور القبر لعموم كل شر قبله وبعده، وأن يجعل عمره مصروفاً فيما يحب وأن يجنبه ما يكره وما لا يحب.
726;ەدىسنىڭ مەنىسى: بۇ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ دۇئالىرىدىن بىرى بولۇپ، بۇ دۇئا؛ دۇنيا-ئاخىرەت ياخشىلىقىنى سوراشنى تەلەپ قىلىش، ئۆلۈمنى ئۇنىڭ ئۈچۈن دۇنيانىڭ يامانلىقىدىن، قەبىرە ئازابىنىڭ شەررىدىن ۋە ئۇنىڭدىن ئىلگىرى ۋە كىيىنكى بارلىق يامانلىقلاردىن قۇتۇلىدىغان قىلىشنى، ھاياتىنى ئاللاھ ياخشى كۆرىدىغان ئىشلارغا سەرپ قىلىشنى، ئاللاھ تائالا ياخشى كۆرمەيدىغان ۋە ئۆچ كۆرۈدىغان ئىشلاردىن يېراق قىلىشنى ئۆز ئىچىگە ئالغان دۇئادۇر   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئىمام مۇسلىم"سەھىھ مۇسلىم"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5482

 
Hadith   473   الحديث
الأهمية: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي خَطِيئَتِي وَجَهْلِي، وَإِسْرَافِي فِي أَمْرِي وَمَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مني


باشتېما:

ئى ئاللاھ! مېنىڭ گۇناھلىرىمنى، بىلىمسىزلىكىمنى، ئىشلىرىمدا ئاشۇرۋەتكەنلىكىمنى ۋە مەندىكى پەقەت سەنلا بىلىدىغان گۇناھلىرىمنى مەغپىرەت قىلغىن

عن أبي موسى الأشعري –رضي الله عنه- عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه كان يدعو بهذا الدعاء: «اللهم اغفر لي خطيئتي وجهلي، وإسرافي في أمري، وما أنت أعلم به مني، اللهم اغفر لي جِدِّي وَهَزْلِي، وَخَطَئِي وَعَمْدِي ،وكل ذلك عندي، اللهم اغفر لي ما قدمت وما أخرت، وما أسررت وما أعلنت، وما أنت أعلم به مني، أنت الْمُقَدِّمُ وأنت الْمُؤَخِّرُ، وأنت على كل شيء قدير».

ئەبۇ مۇسا ئەلئەشئەرى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنىڭ مۇنداق دۇئا قىلىدىغانلىقىنى بايان قىلىدۇ: «ئى ئاللاھ! مېنىڭ گۇناھلىرىمنى، بىلىمسىزلىكىمنى، ئىشلىرىمدا ئاشۇرۋەتكەنلىرىمنى ۋە مەندىكى پەقەت سەنلا بىلىدىغان گۇناھلىرىمنى مەغپىرەت قىلغىن، ئى ئاللاھ! مېنىڭ ئەستايىدىل ۋە چاقچاق قىلىپ، خاتالىشىپ، قەستەن قىلغان گۇناھلىرىمنى كەچۈرگەيسەن، مۇشۇلارنىڭ ھەممىسى مەندە بار، ئى ئاللاھ! مەخپي ۋە ئاشكارا ئۆتكۈزگەن ۋە پەقەت سەنلا بىلىدىغان گۇناھلىرىمنى كەچۈرگىن، سەن ئېلگىرىلەتكۈچى ۋە كەينىدە قالدۇرغۇچىسەن، ھەممىگە قادىرسەن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
كان النبي صلى الله عليه وسلم يدعو بهؤلاء الكلمات العظيمة المشتملة على طلب المغفرة من الله تعالى عن كل ذنب وخطيئة مهما كان شكلها وصورتها، مع مافي هذا الطلب من التواضع والانكسار بين يدي الله سبحانه وتعالى، فخليق بالمسلم أن يدعو الله تعالى بهذا الدعاء تأسياً بالنبي صلى الله عليه وسلم.
662;ەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئاللاھ تائالادىن بارلىق چوڭ - كىچىك گۇناھلارنى مەغپىرەت قىلىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغان، شۇنىڭ بىلەن بىرگە ئاللاھنىڭ ئالدىدا ئۆزىنىڭ ئەڭ دىلى سۇنۇق ۋە بىچارە ئىكەنلىكىنى ئىزھار قىلىدىغان مۇشۇ كاتتا سۆزلەر بىلەن دۇئا قىلاتتى، مۇسۇلمان كىشىنىڭ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا ئەگىشىپ مۇشۇ دۇئا بىلەن دۇئا قىلىشى بەك مۇھىمدۇر   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5483

 
Hadith   474   الحديث
الأهمية: اللَّهُمَّ إنِّي أسْأَلُكَ العافيَةَ في ديني ودُنْيَايَ وأَهْلي ومَالي، اللَّهُمَّ اسْتُر عَوْراتي وآمِنْ رَوْعاتي، واحفَظْني مِنْ بين يديَّ ومِن خَلْفِي وعن يميني وعن شِمَالي ومِنْ فَوْقِي، وأَعُوذُ بِعَظمَتِك أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَحتي


باشتېما:

ئى ئاللاھ، دىنىم ۋە دۇنيالىقىمدا، ئائىلەم ۋە مال-مۈلكۈمدە سالامەتلىك تىلەيمەن، نوقسانلىرىمنى ياپقىن، قورقۇنچلىرىمدىن خاتىرجەم قىلغىن، مېنى ئالدى-ئارقامدىن، ئوڭ-سول تەرىپىمدىن ۋە ئۈستۈمدىن قوغدىغىن، بۈيۈكلۈكۈڭ بىلەن ماڭا ئاستى تەرىپىمدىن سۈيقەست قىلىنىشتىن پاناھ تىلەيمەن

عن ابن عمر -رضي الله عنهما- قال: لم يكنْ رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يَدَعُ هؤلاء الكلماتِ حين يُمْسي وحين يُصْبحُ: «اللَّهُمَّ إنِّي أسْأَلُكَ العافيَةَ في ديني ودُنْيَايَ وأَهْلي ومَالي، اللَّهُمَّ اسْتُر عَوْراتي وآمِنْ رَوْعاتي، واحفَظْني مِنْ بين يديَّ ومِن خَلْفِي وعن يميني وعن شِمَالي ومِنْ فَوْقِي، وأَعُوذُ بِعَظمَتِك أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَحتي».

ئابدۇللاھ ئىبنى ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: رەسۇلۇللاھ ئەتىگەن ۋە كەچتە بۇ دۇئانى ئوقۇماي قالمايتتى: ئى ئاللاھ، دىنىم ۋە دۇنيالىقىمدا، ئائىلەم ۋە مال-مۈلكۈمدە سالامەتلىك تىلەيمەن، نوقسانلىرىمنى ياپقىن، قورقۇنچلىرىمدىن خاتىرجەم قىلغىن، مېنى ئالدى-ئارقامدىن، ئوڭ-سول تەرىپىمدىن ۋە ئۈستۈمدىن قوغدىغىن، بۈيۈكلۈكۈڭ بىلەن ماڭا ئاستى تەرىپىمدىن سۈيقەست قىلىنىشتىن پاناھ تىلەيمەن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- في كل صباح ومساء يحرص على هذا الدعاء ولا يتركه أبداً، لما فيه من معاني عظيمة.
ففيه سؤال الله (العافية في ديني) والمقصود بالعافية أي السلامة في ديني من المعاصي والمخالفات والبدع، وفي (دنياي، وأهلي، ومالي) أي أسألك العافية في دنياي من المصائب والشرور، وأسألك العافية لأهلي من سوء العِشْرَة والأمراض والأسقام وشغلهم بطلب التوسع في الحطام، ولمالي من الآفات والشبهات والمحرمات.
(واستر عوراتي وآمن روعاتي) أي استر كل ما يستحيي منه إذا ظهر من الذنوب والعيوب، وآمني وسلمني من الفزع الذي يخيفني.
(واحفظني من بين يدي, ومن خلفي, وعن يميني, وعن شمالي, ومن فوقي) أي وادفع عني البلاء من الجهات الست فلا يصيبني شر من أي مكان.
(وأعوذ بعظمتك أن أغتال من تحتي) معناه أستجير وأتحصن بعظمتك من أن أغتال من تحتي خُفْية.
585;ەسۇلۇللاھ ئەلەيھىسسالام ھەر ئەتىگەن-كەچتە بۇ دۇئانى ئوقۇشقا ھىرىسمەن بولۇپ، مەنىلىرى بۈيۈك بولغانلىقتىن ئۇنى ھەرگىز تاشلىمىغان. دۇئادا ئاللاھدىن «دىنىمدا سالامەتلىك» سورىغانلىقىدىن دىنىدا گۇناھ-مەئسىيەتلەردىن، خاتالىقلاردىن ۋە بىدئەتلەردىن ساقلاش مەقسەت قىلىنغان. «دۇنيالىقىمدا، ئائىلەمدە ۋە مال-مۈلكۈمدە» يەنى: دۇنيالىقىمدا مۇسىبەتلەر ۋە يامانلىقلاردىن سالامەتلىك تىلەيمەن. ئائىلەمگە يامان مۇئامىلەدە بولۇشتىن، كېسەللەر يېتىپ قېلىشتىن ۋە ئۇلارنىڭ باياشاتلىق ئىزدەپ پۈچەك ئىشلار بىلەن شۇغۇللىنىشىدىن مال-مۈلكۈمگە ھارام، شۈبھىلىك ئىشلاردىن، ئاپەتلەردىن سالامەتلىك تىلەيمەن. «نوقسانلىرىمنى ياپقىن، قورقۇنچلىرىمدىن خاتىرجەم قىلغىن» يەنى: ھايا قىلىنىشقا تىگىشلىك ھەر بىر گۇناھ ۋە ئەيىپلەر كۆرۈنسە ياپقىن ۋە مېنى قورقىتىدىغان خەۋىپتىن خاتىرجەم ۋە سالامەت قىلغىن. «مېنى ئالدى-ئارقامدىن، ئوڭ-سول تەرىپىمدىن ۋە ئۈستۈمدىن قوغدىغىن» يەنى: ماڭا ھەر قانداق ئورۇندىن يامانلىق يەتمەسلىكى ئۈچۈن ئالتە تەرەپتىن كېلىدىغان بالانى مەندىن توسقىن. «بۈيۈكلۈكۈڭ بىلەن ئاستى تەرىپىمدىن سۈيقەست قىلىنىشتىن پاناھ تىلەيمەن» يەنى: بۈيۈكلۈكۈڭ بىلەن ئاستى تەرىپىمدىن مەخپى سۈيقەسىت قىلىنىشىمدىن پاناھ تىلەيمەن   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ئىبنى ماجە"سۈنەن ئىبنى ماجە"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5485

 
Hadith   475   الحديث
الأهمية: كَانَ أَكْثَرُ دُعَاءِ رَسُولِ اللَّهِ -صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ- رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً، وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ


باشتېما:

پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام كۆپىنچە مۇنداق دۇئا قىلاتتى: «ئى ئاللاھ! بىزگە دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە ياخشىلىق ئاتا قىلغىن، بىزنى دوزاخ ئازابىدىن ساقلىغىن»

عن أنس -رضي الله عنه- قال: كان أكثر دعاء النبي -صلى الله عليه وسلم-: «اللهم آتنا في الدنيا حسنة، وفي الآخرة حسنة، وقنا عذاب النار.

ئەنەس رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ: پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام كۆپىنچە مۇنداق دۇئا قىلاتتى: «ئى ئاللاھ! بىزگە دۇنيا ۋە ئاخىرەتتە ياخشىلىق ئاتا قىلغىن، بىزنى دوزاخ ئازابىدىن ساقلىغىن

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
كان النبي -صلى الله عليه وسلم- يدعو بهذا الدعاء، ويكثر من الدعاء به لجمعه معاني الدعاء كله من أمر الدنيا وأمر الآخرة، فالحسنة هنا هي النعمة، فسأل نعيم الدنيا والآخرة، والوقاية من النار، فمن حسنة الدنيا سؤال كل مطلوب ومرغوب، ومن حسنة الآخرة النعمة الكبرى وهي رضا الله ودخول جنته، وأما الوقاية من النار فإنها كمال النعيم وذهاب الخوف والكرب.
662;ەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام قۇرئان كەرىم ئايەتلىرى بولغان، دۇنيا-ئاخىرەت ئىشلىرىنىڭ ھەممىسىنىڭ مەنىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بۇ دۇئا بىلەن دۇئا قىلاتتى، بۇ يەردىكى ياخشىلىق نېمەتتۇر، ئاللاھتىن دۇنيا - ئاخىرەتنىڭ نېمىتىنى ۋە دوزاختىن ساقلىنىشنى سورىدى، دۇنيانىڭ ياخشىلىقى جۈملىسىدىن دۇنيادا قىزىقىدىغان ۋە تەلەپ قىلىدىغان ھەممە نەرسە مەقسەتتۇر، ئاخىرەتنىڭ ياخشىلىقى بولسا ئەڭ چوڭ نېمەت بولۇپ، ئۇ بولسىمۇ ئاللاھنىڭ رازىلىقىغا ئېرىشىپ، جەننەتكە كىرىشتۇر، دوزاختىن ساقلىنىش بولسا قىيىنچىلىق ۋە قورقۇنچنىڭ يوق بولىشى بولۇپ بۇ نېمەتنىڭ مۇكەممەل بولىغىنىدۇر   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5502

 
Hadith   476   الحديث
الأهمية: كَلِمَتَانِ حَبِيبَتَانِ إلَى الرَّحْمَنِ، خَفِيفَتَانِ عَلَى اللِّسَانِ، ثَقِيلَتَانِ فِي الْمِيزَانِ: سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ، سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِيمِ


باشتېما:

رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇنداق دېگەن: تىلغا يەڭگىل، مىزاندا ئېغىر كېلىدىغان، راھمان تائالاغا سۆيۈملۈك ئىككى كەلىمە بار، ئۇ بولسىمۇ: «سۇبھانەللاھى ۋەبىھەمدىھى سۇبھانەللاھىل ئەزىيم» دېگەن كەلىمىدۇر

عن أبي هريرة -رضي الله عنه- عن رسول الله -صلى الله عليه وسلم- قال: "كَلِمَتَانِ خفيفتان على اللسان، ثقيلتان في الميزان، حبيبتان إلى الرحمن: سبحان الله وبحمده، سبحان الله العظيم".

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىپ رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇنداق دېگەن: تىلغا يەڭگىل، مىزاندا ئېغىر كېلىدىغان، راھمان تائالاغا سۆيۈملۈك ئىككى كەلىمە بار، ئۇ بولسىمۇ: «سۇبھانەللاھى ۋەبىھەمدىھى سۇبھانەللاھىل ئەزىم» دېگەن كەلىمىدۇر

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
أخبر النبي -صلى الله عليه وسلم- في هذا الحديث أن ربنا الرحمن -تبارك وتعالى- يحب هاتين الكلمتين القليلات الحروف مع ثقلهما في الميزان: سبحان الله وبحمده، سبحان الله العظيم؛ لما تضمنتاه من تسبيح الله تعالى وتنزيهه عن النقائص وعما لا يليق بجلاله -تبارك وتعالى-، والتأكيد على هذا التنزيه بالوصف بالعظمة.
662;ەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم بۇ ھەدىستە مۇنداق خەۋەر بەرگەن. پەرۋەردىگارىمىز راھمان تائالا بۇ ئىككى: تىلغا يەڭگىل، تارزا مىزاندا ئېغىر كېلىدىغان كەلىمىنى ياخشى كۆرىدۇ، ئۇ بولسىمۇ: «سۇبھانەللاھى ۋەبىھەمدىھى سۇبھانەللاھىل ئەزىم» كەلىمىسىدۇر. بۇ ئىككى سۆز ئاللاھ تائالانى ئۇلۇغلاش ۋە ئۇنى ئەيىب نۇقسانلاردىن، نالايىق ئىشلاردىن پاكلاشنى ئۆز ئىچىگە ئالغان، بۈيۈك دېگەن بۇ سۈپەت ئارقىلىق ئەيىب-نۇقسانلاردىن پاكلاشنى تەكىتلىگەن   --  سەھىھ(بەش شەرت تولۇق بولغادا ھەدىس سەھىھ بولىدۇ)   →   ھەدىسنى بۇخارى ۋە مۇسلىم بىردەك قوبۇل قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5507

 
Hadith   477   الحديث
الأهمية: لَيْسَ شَيْءٌ أَكْرَمَ عَلَى اللهِ مِنَ الدُّعَاءِ


باشتېما:

ئاللاھ تائالانىڭ نەزىرىدە دۇئادىنمۇ نەپىس نەرسە يوقتۇر

عن أبي هريرة -رضي الله عنه- مرفوعاً: «ليس شيءٌ أكرمَ على الله من الدعاء».

ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ بايان قىلغان ھەدىستە، رەسۇلۇللاھ مۇنداق دېگەن: ئاللاھ تائالانىڭ نەزىرىدە دۇئادىنمۇ نەپىس نەرسە يوقتۇر

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
(ليس شيء أكرم على الله من الدعاء) لأنه عبادة، والعبادة هي التي خلق الله -تعالى- الخلق من أجلها، فالدعاء يدل على قدرة الله وعلى سعة علمه، وعلى عجز الداعي واحتياجه، لأجل هذا كان الدعاء من أكرم الأشياء على الله -جل وعلا-.
574;اللاھ تائالاغا دۇئادىنمۇ قىممەتلىك نەرسە يوقتۇر. چۈنكى ئۇ بىر ئىبادەتتۇر. ئىبادەت دېگەن، ئاللاھ تائالا پۈتۈن مەخلۇقاتنى ئۇنىڭ ئۈچۈن ياراتقان بىر ئۇلۇغ ئىشتۇر. دېمەك دۇئا دېگەن ئاللاھ تائالانىڭ قۇدرىتىگە ۋە ئۇ زاتنىڭ ئىلمىنىڭ قانچىلىك كەڭلىكىگە ۋە دۇئا تەلەپ قىلغۇچىنىڭ نەقەدەر ئاجىزلىقى ۋە ئېھتىياجىغا دالالەت قىلىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن دۇئا ئاللاھ تائالاغا ئەڭ قىممەتلىك نەرسىلەرنىڭ قاتارىدىن ھېسابلىنىدۇ   --  ھەسەن(ھەدىسنى سەھىھ قىلىدىغان تۆت شەرتى تولۇق بولۇپ بەشىنچى شەرتىدە مەسىلە بولسا ھەسەن بولىدۇ)   →   ئىبنى ماجە"سۈنەن ئىبنى ماجە"ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5509

 
Hadith   478   الحديث
الأهمية: مَا عَمِلَ ابْنُ آدَمَ عَمَلًا أَنْجَى لَهُ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ


باشتېما:

ئاللاھنىڭ ئازابىدىن ئادەم ئەۋلادىنى قۇتۇلدۇرىدىغان ئاللاھنى ئەسلەشتىنمۇ ياخشىراق ئەمەل يوق

عن معاذ بن جبل -رضي الله عنه- قال: قال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: «مَا عَمِلَ ابْنُ آدَمَ عَمَلًا أَنْجَى لَهُ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ».

مۇئاز ئىبنى جەبەل رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىپ، رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇنداق دېگەن: ئاللاھنىڭ ئازابىدىن ئادەم ئەۋلادىنى قۇتۇلدۇرىدىغان ئاللاھنى ئەسلەشتىنمۇ ياخشىراق ئەمەل يوق

 
ھەدىس چۈشەندۈرۈش بيان الحديث
 
قد هيأ الله تعالى لعباده المؤمنين الأسباب التي تنال بها الجنة ويتوقى بها من النار، ومن هذه الأسباب ذكره سبحانه وتعالى.
فالحديث دَلَّ على فضل الذكر، وأنه من أعظم أسباب النجاة من مخاوف الدنيا والآخرة، فهو سبب من أسباب النجاة من النار، وهذه الفضيلة تعتبر من أعظم فضائل الذكر.
574;اللاھ تائالا مۆئمىن بەندىلىرى ئۈچۈن جەننەتنى قولغا كەلتۈرۈپ، دوزاختىن ساقلىنىدىغان سەۋەپلەرنى ھازىرلىغان، بۇ سەۋەپلەرنىڭ بىرى ئاللاھنى ئەسلەشدۇر. ھەدىس، ئاللاھنى ئەسلەشنىڭ پەزىلىتى ۋە ئۇنىڭ دۇنيا ۋە ئاخىرەتتىكى قورقۇنچلاردىن قۇتۇلۇشنىڭ چوڭ سەۋەپلىرىدىن، شۇنداقلا، دوزاختىن قۇتۇلۇشنىڭ مۇھىم ئامىلى ئىكەنلىكىنى بايان قىلغان، بۇ ئەڭ بۈيۈك پەزىلەت دەپ قارىلىدۇ   --  بۇ ھەدىس باشقا ئىسناد بىلەن سەھىھ   →   ئىبنى ئەبى شەيبە"مۇسەننىپ" ناملىق ئەسىرىدە رىۋايەت قىلغان
 
پايدىلانما: ھەدىس قامۇسى @ 5510

 
Hadith   479   الحديث
الأهمية: مَا نَقَصَتْ صَدَقَةٌ مِنْ مَالٍ، وَمَا زَادَ اللَّهُ عَبْدًا بِعَفْوٍ إ